تاریخچه طرح بزرگ و ملی خط لوله گوره به جاسک به دهه ۶٠ بازمی‌گردد. آن زمان یعنی در دوره جنگ ایران و عراق، با توجه به اینکه تنها پایانه صادراتی نفت ایران در جزیره خارک بود و دشمن به‌خوبی از راهبردی و استراتژیک بودن این پایانه خبر داشت، بیش از ٢ هزار و ٨۴٠ بار این جزیره را زیر آتش قرار داد؛ در حالی که تعداد روزهای جنگ ٢ هزار و ٨٨٨ روز بود. بیش از ٢ هزار بار بمباران خارک، تنها پایانه صادراتی نفت ایران؛ همواره این حس نیاز را در صنعت نفت به همراه داشته است که وقوع هر ناآرامی در منطقه توان صادراتی ایران را به‌شدت تضعیف خواهد کرد. به‌ویژه آنکه در این اواخر بحث بستن تنگه هرمز و درگیری میان کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز مطرح شد.
حالا شنیده می‌شود فاز اول پروژه‌ای به سرانجام رسیده است که می‌تواند پایداری صادرات نفت ایران را افزایش دهد. خط لوله گوره به جاسک و پایانه صادراتی آن در شرق تنگه هرمز، پروژه‌ای مهم که امکان صادرات نفت ایران را از دریای عمان فراهم خواهد کرد. آن‌طور که مسئولان می‌گویند، در روزهای آتی نخستین محموله نفتی ایران از این پایانه راهی بازارهای جهانی نفت خام خواهد شد. البته تا رسیدن به ظرفیت حداکثری صادرات هنوز فاصله وجود دارد، اما این یک فصل نو و مهم به‌ویژه برای مواقع حساس و ناآرامی‌هاست.
البته کشورهای نفتی حاشیه خلیج‌فارس از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز این ویژگی را به‌نوعی برای خود ایجاد کرده‌اند. این کشورها چند پایانه صادراتی در خلیج‌فارس، دریای سرخ و دریای عمان دارند و حالا تفکر تمرکززدایی از پایانه‌های صادراتی ایران نیز به ثمر رسیده است.
همواره این موضوع مطرح بوده است که بزرگ‌ترین متضرر بسته شدن تنگه هرمز، ایران و عراق خواهند بود، اما حالا با این پایانه جدید صادراتی که در گام نخست ظرفیت صادرات ۳۵۰ هزار بشکه در روز نفت خام را فراهم می‌کند؛ ایران این محدودیت را برطرف کرده است و زمانی که به یک‌میلیون بشکه در روز برسد، تقریباً نیمی از نفت صادراتی ایران می‌تواند از این پایانه جدید به دنیا فرستاده شود، اما فراتر از این ویژگی‌های ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک، مسئله دیگری که اجرای این طرح را در اوج تحریم‌ها جذاب می‌کند، موضوع اجرای یک پروژه ۲ میلیارد دلاری در اوج تحریم‌ها و با استفاده از توان داخل است. به عبارتی وقتی کشورهای جهان به ایران پشت کردند و حتی کشورهایی مانند چین و کره جنوبی حاضر به فروش ورق لوله‌های سرویس ترش نبودند، صنعت نفت ایران با تقویت بنیه داخلی صنایع مرتبط و ایجاد ظرفیت‌های جدید برای ساخت داخل، توانست به میزان قابل‌توجهی کار و اشتغال و گردش مالی در داخل کشور ایجاد کند.
به عبارتی، در دوره تحریم که شرکت‌ها باید کاهش تولید می‌دادند، صنعت نفت یک فرصت اشتغال‌زایی و کار را در داخل کشور برای بیش از ۲۰۰ شرکت فراهم کرد و نیروی کار قابل‌توجهی را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم درگیر ساخت. به این ترتیب از خروج ارز از کشور نیز جلوگیری و این مبالغ به اقتصاد کشور تزریق شد. از سوی دیگر، فرصتی برای توسعه در جنوب شرقی ایران فراهم شد و از این بابت می‌توان گفت که این خط لوله اگرچه دیر اما باز هم برخی نیازهای ایران و صنعت نفت ایران را برطرف کرد و منافع قابل‌توجهی را برای ایران به همراه خواهد داشت که مهم‌ترین آنها همان رفع نگرانی مشتریان نفت ایران از تداوم صادرات کشور است که البته در دوره‌های بدون تحریم این مهم بیشتر به نمایش گذاشته خواهد شد.
نرسی قربان
کارشناس حوزه بین‌الملل نفت
منبع: روزنامه ایران
نظر شما