به گزارش خبرنگار شانا، قرارداد سوآپ گازی سه‌جانیه میان ترکمنستان، ایران و آذربایجان هفتم آذرماه و در حاشیه پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) امضا شد، ایران بر اساس این قرارداد سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز ترکمنستان را به آذربایجان تحویل می‌دهد.

جواد اوجی، وزیر نفت در روز امضای این قرارداد (هفتم آذرماه) اعلام کرده بود: «با امضای این قرارداد که از یکم دی‌ماه عملیاتی می‌شود گامی رو به جلو در مناسبات انرژی دو کشور برداشته شد. این قرارداد به تأمین پایدار سوخت زمستانی استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، گلستان و سمنان هم کمک می‌کند.»

یکی از مزیت‌های امضای قرارداد سوآپ گاز، افزایش همکاری با همسایگان است، آیا افزایش همکاری با همسایگان تنها با امضای این قرارداد محقق خواهد شد؟

حجت‌الله غنیمی‌فرد، مدیر پیشین امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در گفت‌وگو با خبرنگار شانا درباره امضای قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان به آذربایجان از مسیر ایران اظهار کرد: اگرچه حجم قرارداد کنونی بالا نیست، اما آغاز آن را باید به فال نیک گرفت، زیرا با رفع مشکلات اقتصادی و افزایش تولید نفت و گاز در کشور، ایران می‌تواند ثابت کند نه‌تنها عرضه‌کننده نفت و گاز تولیدی خود است، بلکه می‌تواند مسیر مناسب و امنی برای انتقال نفت و گاز کشورهای همسایه به اشکال مختلف باشد.

وی درباره مهم‌ترین روش‌های همکاری ایران با کشورهای همسایه توضیح داد: روش‌های مختلف برای همکاری با کشورهای همسایه وجود دارد از جمله خرید نفت و گاز از همسایگان، انتقال و فروش آن به همسایگان دیگر یا دیگر کشورها، انتقال نفت و گاز همسایگان از مسیر ایران به مقاصد مورد نظر با دریافت حق عبور (ترانزیت) به‌صورت نقدی یا در مقابل بخشی از نفت و گازی که منتقل می‌شود.

رئیس پیشین گروه مذاکره‌ کننده ایران در پروژه خط لوله صلح (IPI) در سال‌های میانی دهه ۸۰ ادامه داد: انجام سوآپ (معاوضه) یا دریافت نفت و گاز کشور همسایه در مبدأیی برای مصرف در داخل ایران و تحویل نفت و گاز ایران به مقدار معین پس از تعدیل مقداری لازم در مقدار نفت و گاز تحویلی در مقصد با توجه به تفاوت‌های کیفی نفت و گاز دریافتی و تحویلی، همچنین در نظر گرفتن هزینه فرضی انتقال تا مقصدی که طرفین بر آن توافق می‌کنند از دیگر روش‌های همکاری با همسایگان است.

غنیمی‌فرد سرمایه‌گذاری‌های مشترک در پروژه‌های نفت، پالایش و توزیع (خرده‌فروشی با تأسیس جایگاه) گاز، پتروشیمی و سرمایه‌گذاری مشترک در ساخت تجهیزات صنایع یادشده را هم از راه‌های ارتباط با همسایه نام برد و تصریح کرد: بدیهی است موفقیت بلندمدت در این همکاری‌ها با حضور شرکت‌های دولتی طرف‌ها به‌منظور حمایت دولت‌ها از به تعلیق در نیامدن پروژه‌ها و حضور بخش خصوصی متخصص در این زمینه امکان‌پذیر می‌شود.

مشاور پیشین دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) درباره اینکه آیا امضای این قرارداد را می‌توان در قالب دیپلماسی انرژی گنجاند، تبیین کرد: دیپلماسی انرژی حرفه، فعالیت و مهارت روابط بین‌المللی است که قرارداد اخیر سوآپ گاز در این قالب قرار می‌گیرد و همسو با دیپلماسی انرژی کشور است.

غنیمی‌فرد به این پرسش که آیا تجارت گاز با امضای قراردادهایی از این دست احیا می‌شود، پاسخ داد: احیای تجارت گاز به عوامل پرشماری از جمله رفع تحریم‌ها، افزایش تولید نفت و گاز ایران و داشتن امکاناتی که بتواند این موارد را توسعه دهد بستگی دارد و گرنه امضای یک قرارداد نمی‌تواند به تنهایی تاثیرگذار باشد.