مسیر دستیابی به هدف خالص انتشار کربن صفر یک تعهد ۳۰ ساله است. اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا و انگلستان سه رهبر یا بازیگر اصلی بودند که در اجلاس سال ۲۰۲۱ اعضای کنوانسیون تغییر اقلیم در گلاسکو (COP26) خواستار تسریع حرکت در این مسیر بودند، اما اقدام‌های اخیر ایالات متحده و اتحادیه اروپا نشان می‌دهد آنها به‌طور قابل‌توجهی از آنچه در این اجلاس گفته و وعده داده بودند، عقب‌نشینی کرده‌اند.

جوهر توافق اجلاس گلاسکو هنوز خشک نشده بود که رئیس‌جمهوری آمریکا، تصمیم گرفت برای کاهش قیمت بنزین و گازوئیل که افزایش قیمت آنها به‌ویژه‌ در نیمه دوم سال ۲۰۲۱ برای رانندگان و کسب‌وکارها در ایالات متحده ناخوشایند بود، اقدام کند. وی در نخستین اقدام متعهد شد بخشی از ذخایر راهبردی نفت آمریکا را بفروشد تا به کاهش قیمت نفت کمک شود. مهم‌تر از همه، وی با متحدانش، از جمله سعودی‌ها، صحبت کرد تا اوپک را مجبور به عرضه بیشتر نفت به بازار کند.

همچنین رئیس‌جمهوری آمریکا که از افزایش شدید قیمت گاز در اروپا نگران شده بود، تصمیم گرفت قیمت گاز در ایالات متحده را به طرق مختلف بسیار پایین‌تر از اروپا نگه دارد. در این راستا، وی ۳۰۹۱ مجوز حفاری برای تولید گاز بیشتر در این کشور صادر کرد و ۸۰ میلیون هکتار از خلیج مکزیک را برای اکتشاف نفت و گاز به حراج گذاشت. بایدن اکنون به‌طور ضمنی خوشحال است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین این کشور ظرفیت زیادی برای تولید گاز در ایالات متحده ایجاد کرده است و اکنون از این موفقیت لذت می‌برد، البته با پیگیری و اجرای سیاست تشویق حفاری‌ها (drill baby drill)، تولید آن را بیشتر از قبل تقویت می‌کند.

 گروه‌های سبز این موضوع را ناقض نیت‌ها و وعده‌های خوب وی (بایدن) در اجلاس کاپ ۲۶ برای مقابله با تغییر اقلیم می‌دانند. در هر حال، باید گفت این‌گونه اقدام‌های دولت‌های آمریکا در توسعه‌ صنعت گاز طبیعی بوده که اکنون قیمت گاز طبیعی در بازار نایمکس (NYMEX) آمریکا بسیار کمتر از بازار بورس ICE لندن است (متوسط قیمت گاز در دسامبر ۲۰۲۱ در این دو بازار آمریکا و اروپا به‌ترتیب حدود ۳.۹ و ۴۰.۵ دلار در هر میلیون بی‌تی‌یو بود).

این تحولات در نظام انرژی اتحادیه اروپا پس از اجلاس کاپ ۲۶ نیز قابل تشخیص است، به‌طوری‌ که اتحادیه اروپا در مواجهه با کمبود شدید گاز، کمبود انرژی باد و بستن نیروگاه‌های زغال‌سنگی و هسته‌ای، تصمیم گرفته است چرخش عمده‌ای به سمت سوخت‌های فسیلی البته از نوع گاز طبیعی آن داشته باشد. ۲۷ کشور عضو این اتحادیه که حدود ۸ درصد انتشار دی‌اکسید کربن جهان (۲.۹ میلیارد تن از ۳۷ میلیارد تن دی‌اکسید کربن در سال ۲۰۱۹) را به خود اختصاص می‌دهند، اکنون تصمیم گرفته‌اند تا جایی که می‌توانند گاز طبیعی را از بازارهای جهانی برای فعال نگه‌داشتن کارخانه‌ها، صنعت و روشنایی چراغ‌های خود خریداری کنند. به‌علاوه، آنها تصمیم دارند گاز طبیعی را به‌عنوان سوخت سبز معرفی کنند که تفاوت مهمی در مسیر دستیابی به هدف خالص انتشار کربن صفر ایجاد می‌کند.

اتخاذ تصمیم‌های شتاب‌زده امنیت انرژی کشورهای اروپایی را با مخاطره مواجه کرده است. به‌عنوان نمونه آلمان در واکنش به فاجعه فوکوشیما در سال ۲۰۱۱ طی یک تصمیم یک‌جانبه، تصمیم گرفت تا سال ۲۰۲۲ تمام نیروگاه‌های هسته‌ای خود را از مدار خارج کند، همچنین این کشور قصد دارد تمامی نیروگاه‌های زغال‌سنگی خود را در این دهه تعطیل کند. فرانسه نیز چند نیروگاه هسته‌ای قدیمی خود را به‌طور موقت بسته است. این اقدام‌ها کمبود انرژی اتحادیه اروپا را در میان‌مدت تشدید خواهد کرد،‌از این رو اتحادیه اروپا ناچار است با تعدیل شتاب پیگیری اهداف اقلیمی خود، به تأمین پایدار امنیت انرژی خود اولویت دهد.

چین که خود بزرگ‌ترین تولیدکننده دی‌اکسید کربن جهان است، از اینکه غرب متعهد به دستیابی به خالص انتشار کربن صفر شده، خشنود است. این تعهد می‌تواند به ایجاد مزیت تجاری برای محصولات چین در میان‌مدت منجر شود. اگرچه چین سال ۲۰۶۰ را به‌عنوان سال دستیابی به خالص انتشار کربن صفر تعیین کرد، اما در عین حال اعلام کرده است که همچنان به روند افزایشی انتشار دی‌اکسید کربن خود طی دهه جاری ادامه خواهد داد. در واقع، چین نیز هنرمندانه از اینکه به‌زودی در مسیر خالص انتشار صفر قرار گیرد، اجتناب می‌کند.

به نظر می‌رسد در عمل، سایر انتشاردهندگان بزرگ گازهای گلخانه‌ای جهان نیز به همین ترتیب در اجرای وعده‌های تغییر مسیر انتشار و نظام انرژی خود تعلل کنند. برای نمونه، انتظار می‌رود انگلستان (میزبان کاپ ۲۶) که در رتبه پنجم جهان در انتشار تجمعی گازهای گلخانه‌ای جهان (بعد از انقلاب صنعتی تاکنون) قرار دارد، در پرداختن به هدف خالص انتشار صفر به مانند سایر تولیدکنندگان عمده گازهای گلخانه‌ای عمل کند. از آنجا که انگلستان با وجود خروج از اتحادیه اروپا، همچنان بر اساس قوانین این اتحادیه عمل می‌کند، انتظار می‌رود بیشتر بر گاز طبیعی برای تأمین انرژی پایدار مورد نیاز خود اتکا کند. در این راستا، انگلستان می‌تواند روی استخراج بیشتر گاز از منابع داخلی خود، در کنار واردات از نروژ حساب کند.

منبع: مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت