به گزارش شانا به نقل از شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، رسالت اصلی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی به‌عنوان یک شرکت فرعی زیرمجموعه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی صیانت از فرآورده و توزیع مناسب آن در کشور است، این شرکت انواع فرآورده عادی و ویژه را به مجاری عرضه و انبارهای ذخیره‌سازی منتقل می‌کند؛ همچنین بخش عظیمی از کار زنجیره تأمین و توزیع در کشور به برنامه‌ریزی برای انتقال و توزیع فرآورده در کشور باز می‌گردد که وسعت آن همه کشور در بخش‌های خشکی، هوایی و دریایی را دربرمی‌گیرد. همزمان با چهل و سومین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی با جعفر سالاری‌نسب، مدیر تأمین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی درباره وظایف و مسئولیت‌های این واحد گفت‌وگو کردیم و از آخرین اقدامات و دستاوردهای این واحد حساس در شرکت ملی پخش مطلع شدیم که ماحصل آن از نظرتان می‌گذرد.
برای آغاز بفرمائید رسالت اصلی مدیریت تأمین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی چیست؟
مدیریت تأمین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در بحث تامین فرآورده با پالایشگاه‌ها به صورت مستقیم همکاری می‌کند و با اطلاع از آمار تولید پالایشگاه‌ها، مقدار موجودی انبارها و میزان خروجی انبار، مقاصد مصرف و ... را کنترل می‌کند.
در سال‌های اخیر افزون بر افزایش حجم فرآورده‌های نفتی که از پالایشگاه های کشور دریافت می‌شود، تنوع فرآورده‌ها نیز افزایش یافته است، برای نمونه در بحث بنزین، فقط بنزین معمولی یا سوپر را توزیع نمی‌کنیم، بلکه سه نوع بنزین را تولید و توزیع می‌کنیم (شامل بنزین معمولی، سوپر و یورو) که یورو در کلان شهرها و به قیمت مصوب بنزین معمولی توزیع می‌شود، در مورد نفت‌گاز نیز همین طور است، پیش‌تر یک نوع نفت‌گاز در کشور تولید و توزیع می‌شد، اما امروز دو نوع نفت‌گاز معمولی و یورو در کشور تولید و توزیع می‌شود. نفت گاز یورو باتوجه به بحث آلودگی کلانشهرها و کنترل آلودگی‌ها با گوگرد بسیار پایین (زیر ۵۰ پی‌پی‌ام) تولید می‌شود که تحت لیسانس یورو ۴ اروپاست.
چالش‌های عملیات توزیع فرآورده در کشور چیست؟
کار برنامه‌ریزی و مدیریت ترتیب انتقال این فرآورده‌ها و نیز طریقه حمل آن از طریق خط لوله یا نفتکش با مدیریت تأمین و توزیع شرکت ملی پخش است. با توجه به اینکه تولیدات پالایشگاه‌های مرکزی جوابگوی نیاز مصرفی کشور در حوزه مرکزی و شمالی نیست، کمبود مدنظر باید از جنوب کشور تامین و با خطوط لوله و نفتکش‌های جاده‌پیما منتقل شود که برنامه‌ریزی انتقال به‌موقع با در نظر گرفتن برنامه‌های تولید پالایشگاه و مصرف از عمده چالش‌های این مدیریت است. ضمن آنکه سوخت‌رسانی به بنادر جنوبی کشور (شامل ماهشهر، بوشهر و چابهار) و همچنین برداشت تولیدات پالایشگاه لاوان از طریق کشتی و شناورهای تحت اجاره این شرکت انجام می‌شود.
علاوه بر خطوط لوله، نفتکش‌های جاده‌ای و بخش دریایی، قسمت عمده‌ای از حمل‌ونقل نیز توسط بخش ریلی انجام می‌شود که شامل انبار و نیروگاه‌هایی است که سوخت مازوت مصرف می‌کنند، بنابراین اگر بخواهیم وسیع‌تر به گستره فعالیت مدیریت تامین و توزیع شرکت پخش فرآورده‌های نفتی نگاه کنیم، باید بگویم برای این عملیات با این تنوع در روش حمل و نوع فرآورده، یک هماهنگی کامل میان سازمان‌های مختلف از جمله راه‌آهن، سازمان‌های بخش دریایی و کشتیرانی انجام می‌شود تا سوخت به بهترین شکل و در کوتاه‌ترین زمان و مطمئن‌ترین روش ممکن در کشور منتقل و توزیع شود.
از طرفی حجم سوختی که در کشور منتقل می‌شود، در حوزه گاز، بنزین، نفت‌گاز و نفت سفید بسیار بسیار بالاست و یک آمار خیلی عجیبی است که فقط در مورد گاز ما به اندازه کل اروپا گاز مصرف می‌کنیم و همین حجم عظیم موجب افزایش چند برابری حساسیت این عملیات می‌شود.
چند درصد از عملیات انتقال سوخت نیروگاهی با خط لوله و چند درصد از طریق نفتکش انجام می‌شود؟
در حوزه نیروگاهی حدود ۶۵ درصد از طریق نفتکش و حدود ۳۵ درصد از طریق خطوط لوله تحویل نیروگاه می‌شود که البته عمده نفت‌گازی که از طریق نفتکش به نیروگاه‌ها تحویل می‌شود، از پیش توسط خطوط لوله به نزدیکترین انبار مجاور نیروگاه منتقل می‌شود. هم‌اکنون حدود ۱۲ هزار نفتکش در زنجیره توزیع فرآورده فعالیت می‌کنند که این نفتکشها عملیات انتقال فرآورده را به جایگاه‌ها و مقاصد موردنیاز انجام می‌دهند. بنابراین انتقال فرآورده کل کشور از طریق جاده و خط لوله در بخش نیروگاهی که عملیات بسیار عظیمی است، از طریق این مدیریت انجام می‌شود. افزون بر این تأمین سوخت جایگزین برای گاز در صنایع تأمین سوخت نیروگاه‌ها نیز به‌عهده مدیریت تأمین و توزیع است.
با توجه به اینکه مصرف انرژی در کشور ما بالاتر از استانداردهای جهانی است، حجم عملیات انتقال در کشور بسیار بالاست. بنابراین برای مثال در بخش گاز، شرکت ملی گاز یک میزان مشخصی گاز تولید می‌کند و با توجه به محدود بودن میزان تولید، هرچقدر مصرف خانگی بالا برود، در بخش صنایع و نیروگاهی دچار محدودیت خواهیم شد و این فاصله و میزان کاهش را باید شرکت پخش توسط نفت‌گاز و نفت‌کوره تامین کند و علاوه بر آن، سوخت صنایع سیمان، پتروشیمی‌ها و صنایع فولاد را نیز تامین می‌کنیم.
هرچقدر دما پایین تر برود و میزان مصرف گاز در بخش خانگی افزایش یابد، مقدار تحویل به صنایع و نیروگاه‌ها کاهش می‌یابد، برای نمونه اگر روزانه ۱۰۰ میلیون لیتر نفت‌گاز به نیروگاه‌ها تحویل می‌دادیم، تمام این نقل و انتقالات و تامین سوخت کشور به مدیریت تامین و توزیع، باز می‌گردد و ارقام بسیار بالاست. برای روشن شدن حجم این عملیات، برای مثال در نخستین روز دی ماه مصرف گاز کشور ۵۰۰ میلیون مترمکعب در روز بوده است، اما در ابتدای بهمن رکورد زدیم و به یکباره ۶۹۲ میلیون مترمکعب گاز در کشور مصرف شد، بنابراین این فاصله ۱۹۲ میلیون مترمکعبی را باید با سوخت مایع جایگزین کرد که عملیاتی بسیار بزرگ است. شما تصور کنید یک نفتکش تنها انتقال ۳۰ هزار لیتر بار را دارد، بنابراین چه تعداد نفتکش باید در خط اضافه شود که این مابه‌التفاوت را در کشور جبران کند.
با توجه به قرار گرفتن در ماه‌های سرد سال و نزدیک شدن به ایام نوروز وضعیت ذخایر ما چگونه است؟
ذخیره‌سازی‌های کنونی سوخت ما مناسب است، یک موج دیگر سرما در کشور خواهیم داشت که با توجه به پیش‌بینی‌های هواشناسی برنامه‌ریزی لازم انجام شده است. مصرف بنزین در بهمن ماه نیز رکورد زده است و به طور میانگین هم‌اکنون روزانه ۹۲ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف می‌شود، این در حالی است که این رقم در مدت مشابه سال گذشته، حدود ۷۰ میلیون لیتر بود. بنابراین با توجه به بحث کرونا که کمرنگ‌تر هم شده است و برداشتن محدودیت‌ها در کشور، در نوروز ۱۴۰۱ حجم بالایی از سفر در کشور انجام خواهد شد که برنامه‌ریزی برای تامین و توزیع مناسب آن در حال انجام است و از حدود دو ماه پیش، باوجود فشاری که در بحث مصرف نیروگاهی داریم، در تلاش هستیم تا برنامه‌ریزی گسترده‌ای را برای نوروز امسال انجام دهیم.
ذخیره‌سازی‌های ما برای بهار ۱۴۰۱ مناسب است و هیچ نگرانی بابت ذخایر نداریم، اما حجم عملیات انتقال بسیار سنگین است و بیشترین حجم مصرف در سفرها، در شمال کشور از جمله خراسان و استان‌های مازندران و گیلان است بنابراین نیازمند این هستیم که مقدار بسیار بالایی فرآورده را از پالایشگاه‌های جنوب به شمال کشور منتقل کنیم که این حجم بزرگی از عملیات ما را اشغال می‌کند و برای مدیریت این عملیات، برای همه خطوط، نوع و میزان انتقال فرآورده و نیز کنترل نحوه انتقال برنامه‌ریزی وسیعی انجام می‌شود که کار پیچیده‌ای است.
تنوع فرآورده‌های توزیعی چه تاثیری در عملیات توزیع فرآورده در کشور دارد؟
طبق مصوبه دولت هم‌اکنون در هشت کلانشهر کشور بنزین و گازوئیل یورو توزیع می‌شود. فقط در سطح شهر تهران ۱۶ میلیون لیتر بنزین روزانه یورو توزیع می‌شود که عدد بسیار بزرگی است و حجم عملیات وسیع و پیچیده‌ای را به خود اختصاص می‌دهد که البته این عدد هم شناور است و ممکن است در برخی روزها این عدد بزرگ‌تر و یا کوچک‌تر هم بشود. از طرفی اگر وقفه‌ای در عملیات انتقال فرآورده از پالایشگاه به‌وجود بیاید، لاجرم خوراک کم می‌شود و کم کردن خوراک پالایشگاه یعنی کاهش تولید و نبود برنامه‌ریزی برای آینده. بنابراین تامین و توزیع فرآورده را باید یک معادله پیچیده چند مجهولی اعلام کرد که مدیریت تامین و توزیع فرآورده در شرکت پخش فرآورده‌های نفتی به سختی و با زحمت فراوان، اما با درایت حل می‌کند.
مهمترین چالش عملیات توزیع فرآورده در کشور چیست؟
مهمترین چالش عملیات توزیع فرآورده در کشور همان‌طور که گفتم تامین گاز مایع نیروگاهی در فصول سرد سال یکی از سخت‌ترین قسمت‌های کار وزارت نفت است که باید این فاصله را تامین کنیم که البته این فاصله متغیر بوده و شیب تغییر آن بسیار بالاست، شما تصور کنید با کاهش دمای شدید، در عرض یکی دو روز نیاز است که ۱۰۰ میلیون مترمکعب فرآورده در کشور توزیع شود و نوع فرآورده انتقالی و تنوع خطوط و تعداد نفتکش‌های اعزامی، همه و همه عملیات پیچیده‌ای است.
یک بخش دیگری از کار ما غیر از تامین سوخت زمستانی، توزیع گاز مایع و برنامه‌ریزی برای میزان صادرات آن است. این که چه مقدار مصارف خانگی دارد؟ چگونه توزیع شود و شرکت‌های موزع چگونه محموله را توزیع کنند، همه این عملیات برنامه‌ریزی آن در واحد تامین و توزیع انجام می‌شود. شما به این صورت نگاه کنید که اگر امروز یک نانوایی تعطیل باشد، به مشکل برنمی‌خورید و می‌توانید از سوپرمارکت محل نان خود را تهیه کنید، اما اگر بنزین در جایگاه نباشد، در یک لحظه همه چیز به هم می‌ریزد، نفت گاز و نفت کوره اگر به نیروگاه نرسد، برق قطع می‌شود، بنابراین کار حساس و بسیار پرزحمتی است و یکی از مهمترین واحدها در ۳۷ منطقه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی همین واحد تامین و توزیع است که کار تامین، حمل و نقل و مهندسی فرآورده‌ها را انجام می‌دهند تا سوخت‌رسانی در کشور به نحو احسن انجام شود.
چه برنامه‌هایی برای بهبود روند عملیات زنجیره توزیع فرآورده در کشور در حال اجرا دارید؟
به روزرسانی ناوگان انتقال فرآورده یکی از مهمترین برنامه‌های ما در این مدیریت است، برای این منظور قراردادهایی با بانک‌های عامل و شرکت‌های خودروساز و شرکت‌های تولیدکننده کشنده خودرو امضا خواهد شد تا بتوانیم با تسهیلات خودروهای جدید به شرکت‌های پیمانکاری تحویل بدهیم که قراردادهای آن در حال منعقد شدن است و تفاهم‌نامه آن به زودی و پیش از پایان سال امضا می‌شود. حدود ۴ هزار دستگاه طی این قرارداد تحویل شرکت‌های پیمانکاری خواهد شد. بانک ملت طی این قرارداد، متعهد می‌شود که تا ۳.۵ میلیارد تومان برای هر دستگاه تقبل می‌کند. با چند شرکت صحبت کرده‌ایم، مذاکرات انجام شده و چانه‌زنی آن نهایی شده است و امیدواریم که در این ماه نهایی شود. این تسهیلات با بهره ۱۸ درصد به رانندگان نفتکش پرداخت خواهد شد.
تعدادی برنامه‌ها نیز برای ساخت و توسعه انبارهای راهبردی و نوسازی انبارها داریم که در حال انجام است و برنامه‌ریزی اولیه آن انجام شده است. اما باید این نکته را اضافه کنم که خوشبختانه حجم مخازن ما در کشور به طور کلی کافی است، و فقط در برخی از شهرستان‌ها، آن هم به‌دلیل دور بودن از مبادی، نیاز است که انبار جدید احداث شود که در مرحله کارشناسی است و تعدادی نیز در حال انجام است. بنابراین بحث نگهداشت و نوسازی انبارها در اولویت است.
یکی دیگر از نیازمندی‌های ما توسعه و تنوع خطوط انتقال است که اخیرا تفاهم‌نامه تأمین منابع مالی خط لوله جدید رفسنجان به مشهد ما بین شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و بانک ملت امضا شد. را امضا کرده‌اند که یکی از مهمترین نیازمندی‌های ما برای انتقال فرآورده از جنوب کشور به شمال و شمال شرق کشور را برطرف می‌کند بنابراین تلاش داریم که بتوانیم شبکه حمل و نقل خود را درحوزه خطوط لوله و نفتکشها روزآمد و بهینه کنیم و نوسازی کاروان حمل‌ونقل فرآورده منجر به این امر خواهد شد که ما بتوانیم به تکالیفمان در انتقال فرآورده عمل کنیم.
برنامه‌ریزی برای احداث خطوط لوله جدید دیگر و بعضی از خطوط دیگر در حال انجام است که برنامه‌ریزی و مطالعه آن در حال انجام است.
تأمین سوخت زمستانی با توجه به برودت بی‌سابقه هوا در سال جاری چگونه بود؟
به لحاظ تأمین سوخت زمستانی امسال یکی از سخت‌ترین سال‌ها در چند سال گذشته بود است و امروز در ابتدای بهمن‌ماه ما در نقطه اوج هستیم و روزانه بیش از ۱۱۰ میلیون لیتر نفت‌گاز در بهمن ماه در کشور توزیع می نماییم تا نیروگاه ها به کار خود ادامه دهند و تصور کنید توزیع ۱۱۰ میلیون نفت‌گاز در یک روز یعنی چه میزان مخزن‌دار و نفتکش و چه حجمی از کار را می‌طلبد؟ تقاضا داریم که مردم در بحث مصرف به‌ویژه گاز کنترل کنند. اگر مصرف گاز را صرفه جوی کنند، ما می‌توانیم ظرفیت را در جای دیگر استفاده کنیم که بهینه شود.
برنامه‌ریزی مدیریت تأمین و توزیع برای توزیع بنزین نوروز ۱۴۰۰ با توجه به روند افزایشی مصرف بنزین در کشور چیست؟
برنامه ما این است که بتوانیم فرآورده‌ها را به انبارهای مدنظر منتقل کنیم و نگرانی از بابت تأمین و انتقال بنزین سال ۱۴۰۱ وجود ندارد. به لحاظ مجاری عرضه نیز خوشبختانه مشکلی وجود ندارد و با توسعه‌ای که در سال‌های اخیر اتفاق افتاده است، در حوزه مجاری عرضه سوخت مایع و سی‌ان‌جی کشور کمبودی وجود ندارد. پیش‌بینی ما این است که میزان مصرف بنزین ما در نوروز بسیار افزایش یابد. خوشبختانه میزان ذخایر ما مطلوب است، اما باید با توجه به این که میزان مصرف در کشور ما خیلی غیرمنطقی است، باید به سمتی برویم که مصرف را کنترل کنیم.
نظر شما