** در حالی که بحران اوکراین سبب نگرانی درباره وابستگی اروپا به گاز طبیعی وارداتی از روسیه شده، اتفاقی قابل‌توجه نیز به‌طور هم‌زمان روی داده است. ماه گذشته، برای نخستین بار صادرات ال‌ان‌جی آمریکا به اروپا از مقدار گاز تحویلی از سوی روسیه با خط لوله به این منطقه فراتر رفت. صادرات روسیه که تقریباً ۳۰ درصد از مصرف گاز طبیعی اروپا را تأمین می‌کند، به‌دلیل قیمت‌گذاری جدید روسیه به‌شدت کاهش یافت و با افزایش قیمت گاز به چهار برابر شرایط عادی در اروپا، فرصت بسیار مناسبی برای پر کردن این کمبود از سوی آمریکا مهیا شد.
** بازار نفت جهان که در سال ۲۰۲۰ و شرایط جهان‌گیری شیوع کرونا با مازاد عرضه قابل توجهی مواجه شده بود، در فرآیند احیا در سال گذشته میلادی به‌تدریج با کمبود معناداری روبه‌رو شده است. این شرایط سبب شده شکنندگی بازار نفت به‌شدت افزایش یابد و حساسیت به بروز رویدادهایی مانند تهدید یا حمله روسیه به اوکراین، طوفان‌ها و اتفاق‌های اقلیمی و شتاب احیای اقتصاد جهان به شدت افزایش یابد. در واقع رسیدن قیمت‌های نفت به مرز ۹۵ دلار در هر بشکه علامتی از همین نگرانی در بازار نفت است.
** مهم‌ترین جذب‌کننده شوک‌های بازار نفت در شرایط فعلی «ظرفیت مازاد تولید نفت» است که به‌دلیل پیشی گرفتن تقاضای نفت از عرضه آن در ماه‌های اخیر به‌دنبال شتاب گرفتن احیای اقتصادی و ناتوانی کشورهای اوپک‌پلاس برای واکنش متناسب و سرمایه‌گذاری نشدن ضروری از سوی کشورهای غیراوپک‌پلاس در بخش بالادستی بسیار محدود شده است. آمارهای موجود نشان می‌دهد همه ظرفیت مازاد تولید در کشورهای عربستان و امارت متحده عربی متمرکز شده است، البته بازگشت ایران به بازار نفت نیز ظرفیت بسیار بزرگی است که می‌تواند در کنترل قیمت‌های نفت بسیار نقش‌آفرین باشد.
** اما در این میان یکی از مهم‌ترین بازیگران بازار دچارِ کمبود کنونی نفت، تولید نفت شیل از سوی آمریکاست که می‌تواند در سال ۲۰۲۲ میلادی ۹۰۰ هزار بشکه در روز بر تولید خود بیفزاید. با بازگشت ظرفیت صادرات نفت و گاز آمریکا در سال جاری میلادی، آمریکا تبدیل به بزرگ‌ترین صادرکننده ال‌ان‌جی جهان نیز خواهد شد و قطر و استرالیا را پشت سر خواهد گذاشت. آمار حرکت تانکرها و کشتی‌های ال‌ان‌جی از آمریکا به اروپا در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد در بازار دچار کمبود گاز، ال‌ان‌جی آمریکا برای اجتناب از کمبود جهانی و مساعدت به امنیت انرژی در اروپا نقشی حیاتی دارد.
** در ماه‌های پیش رو، حتی اگر کل صادرات گاز طبیعی روسیه از طریق اوکراین به اروپا متوقف شود، صادرات ال‌ان‌جی آمریکا می‌تواند آن را به‌راحتی جبران کند، اما اگر روسیه تصمیم گیرد کل صادرات گاز طبیعی خود به اروپا از طریق همه کانال‌های خط لوله و ال‌ان‌جی را متوقف کند، آمریکا توان جبران ندارد و اروپا مجبور می‌شود ضمن استفاده از ذخایر گاز طبیعی محدود خود به استفاده از زغال‌سنگ و انرژی هسته‌ای برای تولید برق روی آورد.
** موقعیت آمریکا به‌عنوان یک تولیدکننده برتر انرژی سبب شده اثرگذاری این کشور در بازار انرژی جهان به‌مراتب بیشتر از گذشته شود. آمریکا در سال ۲۰۱۲ و همراه با تقویت تولید نفت شیل، شروع به تحمیل تحریم‌هایی علیه جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا کرد که ابتدا تصور می‌شد سبب کمبود عرضه شدید و جهش قیمت‌های نفت می‌شود، اما نه‌تنها این اتفاق نیفتاد، بلکه آمریکا تلاش کرد نفت شیل تولیدی خود را در بازار به طریق غیرمستقیم جایگزین نفت ایران کند و منافع قابل‌توجهی را از این جایگزینی تصاحب کند. ضمن اینکه با حذف این ابزار بازدارندگی کشور، فشارها بر جمهوری اسلامی ایران برای پذیرش توافق هسته‌ای را افزایش دهد. در شرایط کنونی که شاهد عملیات روانی گسترده رسانه‌های آمریکایی برای جنگ قریب‌الوقوع روسیه و اوکراین هستیم، نباید از نظر دور داشت که آمریکا از این اقدام‌ها منافع قابل توجهی را برای خود متصور است و تلاش می‌کند ضمن افزایش صادرات گاز طبیعی و نفت به اروپا، وابستگی این منطقه به گاز طبیعی و نفت روسیه را تا حد امکان کاهش دهد؛ موضوعی که می‌تواند به لحاظ امنیتی و ژئوپلیتیک برای روسیه پرهزینه باشد.
** شایان ذکر است صادرات ال‌ان‌جی آمریکا مورد استقبال کشورهایی مانند ژاپن و کره‌جنوبی نیز قرار گرفته و آنها تلاش می‌کنند با متنوع‌سازی منابع واردات گاز خود امنیت انرژی کشورشان را تقویت کنند و وابستگی به روسیه را کاهش دهند. افزون بر این، هند نیز در فرآیند بهبود و تقویت روابط خود با واشنگتن از واردات ال‌ان‌جی از آمریکا استقبال کرده است. به نظر می‌رسد به‌تدریج آمریکا در حال تثبیت جایگاه خود به‌عنوان یک بازیگر برتر و تعیین‌کننده در بازار نفت و گاز جهان و فراهم‌کننده امنیت انرژی برای متحدان خود است.
منبع: مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت
نظر شما