راه‌اندازی هم‌زمان پنج تأسیسات تقویت فشار گاز در شهرهای خنج، جهرم، نائین، کاشان و صفاشهر، رکوردی بی‌سابقه در تاریخ صنعت گاز به ثبت رساند و این تأسیسات با بهره‌گیری از توربین‌های ساخته‌شده در شرکت‌های ایرانی و با دست توانای متخصصان کشور وارد مدار شدند. در واقع نخستین بار بود که زنجیره کامل ساخت، نصب و راه‌اندازی این تجهیزات راهبردی و پیچیده، به همت و تلاش پیمانکاران ایرانی و تحت نظارت و کارفرمایی شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران و بدون حضور کارشناسان شرکت‌های غربی به ثمر نشست تا رکوردی چشمگیر در انتقال گاز در آن سال‌ها به ثبت برسد و پایانی بر دوران حضور برندهای اوکراینی، آلمانی، ایتالیایی و روسی در خاک ایران باشد.

گزارش پیش رو، شرحی بر این موفقیت از زبان صمد رحیمی، مجری طرح تأسیسات تقویت فشار گاز در شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران به نقل از هفته‌نامه مشعل است.

پس از خلق این حماسه ماندگار، در سال‌های اخیر این موفقیت‌های سریالی، با شدت بیشتری تداوم یافت و به موازات افزایش ظرفیت تولید در منابع عسلویه، احداث تأسیسات جدید روی خطوط سراسری گاز ششم، دهم، همچنین تقویت خطوط شمال و شمال شرق و تکمیل خط هشتم در دستور کار قرار گرفت. پس از آن، فرآیند طراحی و آماده‌سازی اسناد مناقصه برای تأسیسات نورآباد، دوراهان و پل کله در خط دهم، خورموج و آبپخش، روی خط ششم، آرادان، روی خط شمال شرق و ارسنجان، خیرگو، دهشیر و اردستان نیز روی خط هشتم با تلاش کارکنان طرح تأسیسات تقویت فشار گاز در شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران انجام شد. همه این پروژه‌ها، هم‌اکنون عملیاتی یا راه‌اندازی شده‌اند یا بیش از ۶۰ درصد پیشرفت دارند،     به‌طوری که در آینده نزدیک راه‌اندازی خواهند شد.

 بررسی کارنامه موفق طرح تأسیسات تقویت فشار گاز به‌عنوان کارفرما و هدایتگر پروژه‌های راهبردی شبکه گاز کشور، بیانگر این حقیقت است که در شرایطی که چالش تغییرات نرخ ارز و تورم، دامنگیر پیمانکاران و سازندگان شده، این طرح توانسته است با تکیه بر دانش، همدلی و چابکی، در مدیریت و پرداخت صورت وضعیت‌ها و پیاده‌سازی اثربخش بخشنامه‌ها و تزریق به‌موقع منابع موردنیاز، نجات‌بخش پروژه‌ها باشد و با عمل به تعهدات، کارفرما، پیمانکار و مردم را بهره‌مند سازد. فراموش نکنیم که در هر یک از تأسیسات در دست اجرا، به‌طور متوسط بیش از ۲۵۰ نفر به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم فعالیت می‌کنند که بروز هرگونه تأخیر به‌معنای تضعیف و بیکاری پیمانکاران و تعدادی از کارگران کشور بوده و پروژه همچون یک موجود زنده نیازمند رسیدگی مستمر است.

در همین حال، صمد رحیمی، مجری طرح تأسیسات تقویت فشار گاز در شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران با بیان اینکه این طرح ۱۰ پروژه احداث تأسیسات تقویت فشار گاز را در دست اجرا دارد و روزهای بسیار پرکاری را می‌گذراند، درباره پیشرفت پروژه‌های طرح می‌گوید: تأسیسات تقویت فشار گاز پل کله اکنون بیش از ۸۵ درصد پیشرفت داشته و در ماه‌های آتی به مرحله راه‌اندازی می‌رسد.

افزایش پایداری شبکه شمال کشور

رحیمی ادامه می‌دهد: پروژه احداث تأسیسات تقویت فشار گاز آرادان نیز جزء پروژه‌های اولویت‌دار وزارت نفت به‌شمار می‌آید که برای تقویت خطوط شمال و شمال شرق با نگاهی ویژه به پیش می‌رود و رکورد ماهانه بالای ۶ درصد پیشرفت در این پروژه به ثبت رسیده که با توجه به شرایط تأمین‌کنندگان، سازندگان و تغییرات نرخ ارز و تورم، دستیابی به این موفقیت بی‌سابقه است، ضمن آنکه در پروژه آرادان، تغییراتی در مدل تأسیسات با هدف بهینه‌سازی اعمال شده که سبب کاهش هزینه‌ها و افزایش سطح ایمنی و سرعت اجرای پروژه شده است.

مجری طرح تأسیسات تقویت فشار گاز در شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران درباره احداث تأسیسات خورموج و آبپخش می‌گوید: این دو پروژه که روی خط ششم سراسری گاز احداث می‌شوند، برای کریدور غرب حیاتی بوده و می‌توانند با هدایت گاز از خوزستان به سمت غرب کشور، گاز موردنیاز این نواحی را تأمین کنند.

به گفته رحیمی، احداث دو تأسیسات شماره ۱ و شماره ۲ روی خط هفتم در سال ۱۴۰۰ ابلاغ و طراحی و اسناد مناقصه این دو پروژه آماده شده و مشاور نظارت کارگاهی در مرحله انتخاب است و در سه ماه آینده، پیمانکار این دو تأسیسات برگزیده خواهد شد. اجرای این دو پروژه سبب تقویت خطوط زاهدان و کرمان می‌شود و در صورت مهیا بودن شرایط، این تأسیسات در صادرات گاز به پاکستان نیز تأثیرگذار خواهند بود.

وی با اشاره به پروژه‌های نورآباد، دوراهان و پل کله ادامه می‌دهد: خط دهم سراسری گاز از فارس و اصفهان می‌گذرد و به سمت نیزار قم امتداد می‌یابد، بنابراین پروژه‌های اجراشده روی این خط لوله می‌توانند نیاز قسمت مرکز و غرب کشور را پوشش دهند.

رحیمی با بیان اینکه پروژه‌های دهشیر و اردستان برای تکمیل خط هشتم سراسری گاز در نظر گرفته شده‌اند، می‌گوید: خط هشتم سراسری گاز ظرفیت انتقال ۱۱۰ میلیون مترمکعب دارد و به موازات افزایش ظرفیت تولیدی پالایشگاه‌ها مخصوصاً در پارس جنوبی، با احداث این دو تأسیسات، ظرفیت این خط تکمیل می‌شود و می‌تواند ۱۱۰ میلیون مترمکعب را هدایت کند.

ساخت ۱۰ تأسیسات تقویت فشار گاز

 مجری طرح تأسیسات تقویت فشار گاز در شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران تصریح می‌کند: ساخت هشت تأسیسات تقویت فشار گاز فعال با پیشرفت بیش از ۶۰ درصد در دست اجراست و با احتساب دو تأسیسات در خط هفتم، اکنون ۱۰ پروژه در حال احداث و عملیاتی شدن هستند.

وی درباره راه‌اندازی تأسیسات خیرگو و ارسنجان در سال گذشته که سبب تقویت خط هشتم سراسری گاز و جریان انتقال گاز به مرکز کشور و قسمت‌هایی از شمال و شمال شرق شده است نیز می‌گوید: این دو پروژه زمستان ۱۴۰۰ وارد مدار شدند و هر دو تأسیسات با تمام تجهیزات و چهار توربوکمپرسور راه‌اندازی شد و بنا به اذعان همکاران دیسپچینگ، کمک بسیار خوبی به پایداری شبکه کرد.

تکیه بر توان صنعتگران و سازندگان ایرانی

وی درباره احداث پروژه‌های تأسیسات با تکیه بر توان صنعتگران و سازندگان ایرانی توضیح می‌دهد: در پروژه‌های اخیر و به‌ویژه در تأسیسات تقویت فشار گاز آرادان، تمام تجهیزات حتی سیستم کنترل برای اولین بار ایرانی شده و اکنون در مرحله ساخت است. دیگر تجهیزات نظیر سیستم‌های برق و شیرآلات هم در ایران ساخته می‌شود و به‌منظور داخلی‌سازی توربوکمپرسورها هم در قالب دو قرارداد دوراندیشانه که از سال‌های گذشته با شرکت‌های مپنا و OTC hlqh شده، ساخت ۱۰۰ دستگاه از سوی هرکدام از این مجموعه‌ها، برای پاسخگویی به نیازهای خطوط در دستور کار قرار گرفته است. این دو مگاپروژه که طرح تأسیسات تقویت فشار گاز متولی آن است، با همکاری خوب شرکت‌های مپنا و OTC، تاکنون نتایج خوبی برای صنعت گاز کشور به ارمغان آورده و بالغ بر ۷۰ دستگاه توربوکمپرسور از مپنا و ۶۰ دستگاه از سوی OTC نصب شده یا در حال اجرا قرار دارد.

رحیمی با اشاره به پراکندگی جغرافیایی پروژه‌های تأسیسات تقویت فشار در پهنه کشور می‌گوید: مهم‌ترین عاملی که می‌تواند تضمین‌کننده موفقیت پروژه‌ها باشد، دقت در مرحله تدوین و امضای قرارداد است و متعاقب آن، نحوه پرداخت به پیمانکاران و حمایت‌هایی که باید متناسب با تغییر شرایط انجام شود.

ضرورت بازنگری در ساختار سازمانی

مجری طرح تأسیسات تقویت فشار گاز در شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران تأکید می‌کند: فرآیند عقد قرارداد تا تأمین اقلام و اجرای پیمان، ممکن است زمان‌بر شود و در این مدت تغییرات نرخ ارز رخ می‌دهد که نیاز است متناسب با تغییرات شرایط، دستورعمل‌های تعدیل، چابک‌تر شده و کاستی‌ها را جبران کند.

وی با تأکید بر اینکه اجرای پروژه در شرایط کنونی هنر است، می‌گوید: اجرای پروژه، سختی‌ها و شیرینی‌های خود را دارد و نیروهای طرح آن‌قدر طی سال‌های اخیر و در کوران رویارویی با مشکلات گوناگون مالی، تحریمی و پیمانی آبدیده شده‌اند که اگر شرایط عادی شود قادر خواهند بود به‌آسانی پروژه‌ها را به سرانجام برسانند.

رحیمی ضرورت بازنگری در ساختار را یادآوری می‌کند و می‌گوید: پرداخت‌های نامناسب به مشاور و پیمانکار بر جذب نیروهای کیفی تأثیرگذار است، بنابراین ضرورت دارد پیمانکاران نیروهای قوی را در پروژه‌ها به‌کار گیرند.

وی با اشاره به موج بازنشستگی نیروهای باتجربه در سال‌های اخیر می‌گوید: موضوعی که ما را رنج می‌دهد، نیروهای قراردادی هستند که همپای نیروهای رسمی فعالیت می‌کنند و برخی از آنها مسئولیت‌های مهمی دارند و به‌دلیل انجام فعالیت‌ها به نحو شایسته، مستحق ارتقا و تشویق هستند، همچنین با توجه به پراکندگی جغرافیایی پروژه‌ها در سطح کشور هر پروژه باید یک مسئول سایت و نماینده کارفرما داشته باشد و همکاران به‌صورت اقماری در سایت حضور داشته باشد تا مسائل اجتماعی و مرتبط با بهره‌بردار را حل‌وفصل کند.

دشواری عملیات اتصال تأسیسات به خط لوله گازدار

مجری طرح تأسیسات تقویت فشار گاز در شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران گفت: یکی از مشکلات پروژه‌ها، اتصال تأسیسات به خط لوله زنده است. این عملیات در همه تأسیسات در دست اجرا به جز دهشیر و اردستان باید در تابستان انجام شود. متصل کردن تأسیسات به خط لوله ۵۶ اینچ، عملیات بسیار سنگین و بزرگی است، به‌ویژه در آرادان چون در آنجا باید از چندین لوله گذر کنیم و اتصال بین دو ایستگاه را ایجاد کنیم. با وجود پرریسک بودن عملیات -Tie in، انجام آن در حال هدایت است تا پس از اتمام کار، پروژه برای راه‌اندازی آماده شود.

 رحیمی با اشاره به برنامه‌های آتی این طرح می‌گوید: بحث همکاری برای استفاده بهینه از انرژی تلف‌شده در توربین‌ها در دستور کار است که مرحله طراحی و شناسایی مکان‌های مناسب برای انجام این پروژه در حال انجام است.