سال‌هاست که گزارش‌های آماری مراکز معتبر علمی، پژوهشی و بین‌المللی، از گاز طبیعی به‌عنوان برترین منبع تأمین انرژی جهان یاد می‌کنند. رشد شتابان صنعتی در قرن بیست‌ویکم و اقبال جهانی به مصرف سوخت پاک گاز از یک‌سو و وقایع و تحولات سیاسی ماه‌های اخیر پس از وقوع جنگ میان روسیه و اوکراین از سوی دیگر، اهمیت و جایگاه سوخت هزاره سوم در امنیت انرژی جهان را بیش از پیش نمایان می‌کند.

ایران نیز با برخورداری از سهم قابل‌توجهی از منابع عظیم بزرگ‌ترین میدان گازی جهان و به‌واسطه طراحی و اجرای اهداف راهبردی در بخش توسعه گاز، تلاش کرده در کنار اقتصاد مبتنی بر نفت به سوی اقتصاد مبتنی بر محور گاز نیز حرکت کند. این تصمیم راهبردی از سوی سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران ارشد صنعت نفت، تمدن صنعتی پارس جنوبی را بر پایه اراده ملی، تعهد، توان و تخصص داخلی، بومی‌سازی فناوری‌های جهانی و مدیریت ایرانی پدید آورد.

بر اساس آخرین گزارش سالانه شرکت بی‌پی، ایران حضور پررنگ و رتبه بالایی در تولید و مصرف گاز دارد که این مهم بدون شک با خلق همین تمدن و با شتاب در بهره‌برداری از فازهای بیست‌وچهارگانه میدان مشترک پارس جنوبی محقق شده است. طبق اعلام بی‌پی، ایران با تولید بیش از ۲۵۶ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در سال ۲۰۲۱ که افزایشی ۳.۱ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۰ داشته، در رتبه سوم بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز جهان قرار گرفته و در کنار ایالات متحده و روسیه ایستاده است.

از سوی دیگر، رتبه چهارم ایران در مصرف گاز طبیعی پس از کشورهای آمریکا، روسیه و چین، فرصت نقش‌آفرینی مؤثر و کسب درآمدهای پایدار و کلان ارزی از بازار جهانی گاز را از کشور سلب کرده و شمار ذی‌نفعان و شرکای سهیم در رهاورد توسعه این میدان گازی را به جغرافیای میهن محدود کرده است، به‌گونه‌ای که در مقیاس جهانی، مقدار مصرف سالانه گاز ایران با سهمی ۶ درصدی از میزان مصرف گاز کل دنیا، با میزان مصرف مجموع کشورهای آلمان، فرانسه، ایتالیا و هلند برابری می‌کند.

با نیم‌نگاهی به روند مصرف گاز طبیعی و گره خوردن امنیت عرضه انرژی کشور با تولیدات ارزشمند پارس‌جنوبی که به‌عنوان نمونه فقط در سال ۱۴۰۰ معادل ۲۳۱ میلیارد مترمکعب گاز غنی از آن برداشت شده، ضرورت حفظ و نگهداشت تولید گاز با اجرای سناریوهای مختلف دوچندان می‌شود. با درک چنین ضرورتی، شرکت ملی نفت ایران در دولت سیزدهم، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای را از جمله حفاری چاه‌های درون‌میدانی، احداث تأسیسات فشارافزایی پارس جنوبی و توسعه میدان‌های گازی جدید برای نیل به این هدف در صدر فهرست اولویت‌های خود قرار داده است.

شرکت نفت و گاز پارس نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت تولید و تأمین‌کننده ۷۰ درصد گاز مصرفی کشور، از زمان استقرار دولت سیزدهم اقدام‌های مؤثری را برای دستیابی به این اهداف عالیه با راهبری شرکت ملی نفت ایران در دستور کار خود قرار داده است که به‌طور خلاصه به اهم آنها اشاره می‌شود.

در زمستان پارسال و با توجه به پیش‌بینی مقام عالی وزارت نفت مبنی بر ناترازی روزانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب با توجه به افزایش مصرف به‌ویژه در بخش خانگی، کارکنان عملیاتی شرکت نفت و گاز پارس در سکوهای گازی پارس جنوبی موفق شدند با دستیابی به رکورد برداشت گاز خام از این میدان مشترک به میزان ۷۰۵ میلیون مترمکعب در روز در زمستان سال ۱۴۰۰، بخشی از دغدغه مهم وزارت نفت در تأمین گاز مصرفی مورد نیاز کشور و جلوگیری از قطعی برق در نیروگاه‌ها را برطرف کنند.

این شرکت همچنین برای افزایش پایداری تولید گاز کشور اقدام‌های دیگری نیز انجام داده است که از جمله آنها می‌توان به بهره‌برداری از چهارمین گوی شناور پارس جنوبی و افزایش ظرفیت بارگیری میعانات گازی از پالایشگاه‌های سایت دو، راه‌اندازی خط رابط انتقال میعانات گازی سایت ۲ به ۱ به طول ۵۳ کیلومتر، راه‌اندازی واحد بخارات برگشتی بندر پارس ۱، اتمام اسیدکاری چاه‌های موقعیت SPD۲۴B و دستیابی به سقف تولید از طرح فازهای ۲۴-۲۲ پارس جنوبی، انعقاد قرارداد و آغاز عملیات اجرایی پروژه احداث خط لوله جدید فاز ۱۶ پارس جنوبی، تکمیل کلیه خطوط لوله و بخش‌های مرتبط با گازرسانی به نیروگاه گازی کیش، تکمیل شرح کار مطالعات مهندسی پایه و اسناد مناقصه طرح فشارافزایی و... اشاره کرد.

راه‌اندازی نخستین ردیف شیرین‌سازی گاز و تأسیسات جانبی پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی که کمک شایان توجهی به پایداری تولید گاز به‌ویژه در فصول سرد سال می‌کند، نیز از دیگر اقدام‌هایی است که در اسفندماه پارسال محقق شد.

از آنجا که روند توسعه میدان‌های گازی و تلاش برای افزایش ظرفیت تولید گاز کشور همچنان به قوت خود باقی است، شرکت ملی نفت ایران با جدیت برنامه توسعه میدان‌های گازی توسعه‌نیافته به‌ویژه میدان‌های مشترک را دنبال می‌کند. شرکت نفت و گاز پارس با پشتوانه‌ای غنی از تجارب ارزنده و با اتکا به دانش و مهارت‌های کسب‌شده در طول دو دهه توسعه بزرگ‌ترین میدان گازی جهان، مأموریت توسعه میدان‌های گازی در بخش فراساحل از جمله میدان‌های کیش، بلال، فرزاد، پارس شمالی و... را به عهده دارد. در همین زمینه، عملیات حفاری یک حلقه چاه توصیفی/ اکتشافی و ساخت پایه سکوی طرح توسعه میدان گازی بلال در بخش جنوب شرقی میدان پارس جنوبی آغاز شده که می‌تواند پس از بهره‌برداری کامل، با تولید و انتقال روزانه ۵۰۰ میلیون فوت مکعب گاز و ۱۵ هزار بشکه میعانات گازی بخشی از ظرفیت مازاد فرآورشی و پالایشگاهی موجود در میدان گازی پارس جنوبی را پوشش دهد.

در طرح توسعه میدان گازی فرزاد نیز که در نوار مرزی ایران و عربستان واقع شده، عملیات اقیانوس‌شناسی، ژئوفیزیک و ژئوتکنیک پایان یافته است و مراحل بعدی توسعه آن با جدیت دنبال می‌شود. همچنین مطالعات طراحی پایه فاز نخست طرح توسعه میدان کیش نیز آغاز شده است که با توجه به پیچیدگی‌های مخزن و چالش‌های توسعه، با دقت نظر بیشتری پیگیری می‌شود.

در میدان گازی پارس شمالی نیز که با روی کار آمدن دولت سیزدهم در اولویت توسعه قرار گرفته، مطالعات مفهومی تعیین الگوی بهینه فرآیندی تکمیل و طراحی پایه و پیشرفته بخش سطح‌الارضی طرح توسعه این میدان در حال انجام است.

دستاوردهای شرکت نفت و گاز پارس به موارد ذکرشده، محدود نمی‌شود و در کنار بازوی تولید و توسعه، طرح‌های تکمیلی دیگری نیز در این شرکت تعریف شده‌اند که مسیر دستیابی به حجم وسیعی از ذخایر گازی و ارتقای ظرفیت‌های تولید را میسر می‌کنند. تکمیل و راه‌اندازی پروژه مرکاپتان‌زدایی از میعانات گازی پالایشگاه فازهای ۲ و ۳ پارس جنوبی و راه‌اندازی واحد نخست نیروگاه سیکل ترکیبی پارس جنوبی که در قالب این طرح‌ها تعریف شده‌اند، انعکاسی دیگر از تلاش‌های ارزنده‌ای است که بر بستر تمدن صنعتی پارس جنوبی شکل گرفته است.

در پایان باید گفت باورمندی به توانمندی‌های داخلی موجود در پارس جنوبی، متخصصان صنایع نفت و گاز کشور را در مسیری پرفراز و نشیب بر محور اراده، دانایی و تلاش جهادگونه قرار داده تا با وجود برجا ماندن تحریم‌های ظالمانه، بر مدار توسعه‌یافتگی حرکت کرده و افتخارات ملی تاریخی و ماندگاری در عرصه اقتصادی کشور کسب کنند.

محمد مشکین‌فام

مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس

منبع: شرکت ملی نفت ایران