به گزارش شانا، صنعت نفت امروز بیش از پیش با حوزه پالایش پیوند خورده است؛ دوری از خام‌فروشی بنا به منویات مقام معظم رهبری در حالی سرلوحه کار وزارت نفت در دولت سیزدهم قرار گرفته که این بخش به‌عنوان یکی از اهرم‌های اصلی در این صنعت با سیاست احداث واحدهای پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی درحال توسعه و گسترش است. این در شرایطی است که نبض صنعت انتقال در شاهرگ اصلی آن یعنی خطوط لوله انتقال نفت خام و فرآورده‌های نفتی کشور با توان عملیاتی انتقال ۶۵۰ میلیون لیتر در روز می‌تپد.
شبکه خطوط انتقال با عبور از مسیرهای سخت‌گذر از شمال به جنوب، از شرق به غرب و... برای انتقال خوراک به پالایشگاه‌ها، واحدهای پتروشیمی و تأمین سوخت نیروگاه‌ها و صنایع، به‌عنوان شریان اصلی در تسهیل فرآیند نقل و انتقال، نقشی محوری ایفا می‌کند.
انتقال ۱۲۸ میلیارد لیتر نفت خام و فرآورده نفتی
آمارها حاکی از آن است که در سال ۱۴۰۰ رکورد انتقال ۱۲۸ میلیارد لیتر نفت خام و فرآورده‌های نفتی به‌طور مشخص ۶۸ میلیارد لیتر نفت خام و ۶۰ میلیارد لیتر فرآورده نفتی به ثبت رسیده است. به این ترتیب می‌توان گفت پارسال روزانه ۳۵۰ میلیون لیتر نفت خام و فرآورده در کشور انتقال یافته است.
جایگاه و اهمیت شبکه انتقال خطوط لوله نفت خام و فرآورده‌های نفتی در ساختار صنعت نفت و پالایش به‌گونه‌ای است که از دیروز تا امروز با زمینه‌سازی برای گستردگی شبکه خطوط، ضمن تعهد به رسالت اصلی در انتقال و ارسال نفت خام و فرآورده‌های نفتی به مبادی مصرف به موازات آن تأمین امنیت و پایدار انتقال سوخت، بهینه‌سازی مصرف سوخت، کاهش قاچاق سوخت، صرفه‌جویی اقتصادی و... محقق شده است.
بستری که در صورت نبود و توسعه، افزون بر مشکلات مختلف ترافیک و آلودگی محیط زیستی حمل جاده‌ای، امروز باید هزاران لیتر سوخت در باک نفتکش‌های جاده‌ای و تریلرهای حامل سوخت سوزانده می‌شد.
بهینه‌سازی انرژی با توسعه شبکه خطوط انتقال
با یک حساب سرانگشتی می‌توان محاسبه کرد که برای انتقال همین حجم نفت خام و فرآورده‌های نفتی که پارسال ۱۲۸ میلیارد لیتر در سطح کشور به همت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران جابه‌جا شد در صورت فراهم نبودن شبکه خطوط لوله باید حدود ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تانکر حمل سوخت ۳۰ هزار لیتری در سطح جاده‌های کشور تردد می‌کردند؛ فرآیندی که ضمن ایجاد بحران امنیت انتقال و ارسال سوخت در جاده‌های منتهی به نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌ها و ... می‌توانست به وقوع حوادث جاده‌ای هولناکی در کشور بینجامد.
ارزان‌ترین و ایمن‌ترین گزینه حمل مواد نفتی
باید تأکید کرد که انتقال نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی از طریق خطوط لوله ارزان‌ترین و ایمن‌ترین گزینه برای انتقال فرآورده‌های مایع به شمار می‌آید، بیشترین حجم حمل فرآورده‌های نفتی در میان روش‌های موجود اعم از مخزن‌داران راه‌آهن، نفتکش جاده‌پیما، گازکش جاده‌پیما و نفتکش دریایی در سال ۱۴۰۰ متعلق به خطوط لوله ۵۹ درصد بوده که هزینه‌های انتقال فرآورده‌های نفتی نیز عملاً یک‌پنجم هزینه‌های سایر روش‌های موجود را به خود اختصاص داده است.
شایان ذکر است که دیگر گزینه‌ها شامل مخزن‌دار راه‌آهن، نفتکش جاده‌پیما، گازکش جاده‌پیما و نفتکش دریایی هریک محدودیت‌های متعددی از نظر شرایط عملیاتی و هزینه‌ای دارند که استفاده از آنها را در مقیاس وسیع در عمل غیرممکن می‌کند.
سهم ۵۹ درصدی شبکه خطوط لوله از انتقال فرآورده‌ها
سهم عملکرد حجمی انتقال فرآورده‌های نفتی سال پارسال با خطوط لوله حدود ۵۹ درصد بوده که موفق شده است گوی سبقت را از دیگر روش‌های حمل‌ونقل برباید. با توجه به میانگین قیمت حمل پرداختی از طریق خطوط لوله و با توجه به اینکه پارسال این عدد بر اساس هر لیتر ۳۰۰ ریال محاسبه شده است می‌توان تأکید کرد که این بستر انتقال نسبت به دیگر گزینه‌های انتقال، روشی مقرون‌به‌صرفه تلقی می‌شود.
با توجه به شدت مصرف انرژی، کاهش و هدررفت چه در بخش تولید و چه در بخش مصرف از جمله رویکردهایی است که باید در قالب برنامه بهینه‌سازی مصرف انرژی به‌صورتی جدی و ملموس لحاظ شود.
بنابراین از جمله برنامه‌هایی که امروز در صدر اولویت‌های کاری وزارت نفت قرار گرفته «بهینه‌سازی مصرف انرژی» به‌عنوان حلقه مفقوده در این بخش است.
توسعه شبکه خطوط لوله انتقال نفت خام و فرآورده‌های نفتی
توسعه شبکه خطوط در بحث انتقال نفت خام و فرآورده‌های نفتی از جمله اقدم‌هایی است که می‌تواند در تحقق اهداف تعریف شده گام‌های مؤثری بردارد. هم‌اکنون حدود ۱۴ هزار کیلومتر خط لوله در سراسر کشور تعبیه شده است که روزانه میلیون‌ها لیتر نفت و فرآورده را از نقطه مبدأ به مقصد انتقال می‌دهد.
دراین بین به پروژه‌های مهمی می‌توان اشاره کرد که بخش‌های مختلف کشور را با هم‌پوشانی خود سوخت‌رسانی خواهند کرد، به گونه‌ای که با اجرایی شدن آنها طی بازه زمانی تعریف‌شده، به طول خط لوله فرآورده‌های نفتی کشور اضافه خواهد شد.
خط لوله نائین - کاشان - ری به طول ۴۱۰ کیلومتر، خط لوله بندرعباس - سیرجان - رفسنجان به طول ۴۶۸ کیلومتر، سبزآب - شازند به طول ۳۵۰ کیلومتر، تبریز - خوی - ارومیه به طول ۲۲۰ کیلومتر و خط لوله شازند - ری به طول ۲۹۲ کیلومتر از جمله طرح‌های در حال اجرا هستند.
خط لوله نظامیه - سبزآب به طول ۱۲۵ کیلومتر نیز به‌زودی بهره‌برداری خواهد شد.
منبع: شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران
نظر شما