شمس‌اله بهمئی در گفت‌وگو با خبرنگار شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا) در تشریح ویژگی‌های متمایز نظام جامع تدوین‌شده در مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت از روحیه اخلاق‌گرایی اسلامی، انقلابی، مبارزه با فساد و جهادی نظام جامع یاد کرد.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
موضوع تدوین نظام جامع توسعه مدیریت صنعت نفت از کجا آغاز شد؟
نظام جامع توسعه مدیریت به‌منظور تحقق بند چهارم سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری که بر دانش‌گرایی و شایسته‌سالاری مبتنی بر اخلاق اسلامی در انتصاب و ارتقای مدیران تأکید داشتند، تدوین شد.
مقام عالی وزارت خط‌مشی‌ای را سال گذشته ابلاغ کرد که طبق آن مأموریت مرکز تربیت نسل نویی از مدیران در صنعت نفت در آن مورد تأکید بود و بر اساس آن همه مدیران کنونی و تأثیرگذار صنعت نفت باید از مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای دریافت کنند. در همان خط‌مشی ابلاغی، به مرکز مأموریت داده شد به‌منظور جلوگیری از موازی‌کاری و اجرای عدالت و انصاف در فرآیندهای ارزیابی و توسعه مرکز نظام جامعی را تهیه و تدوین کند تا مأموریت خود را همسو با تحقق منویات مقام معظم رهبری و خط‌مشی ابلاغی وزارتخانه در حوزه توسعه مدیریت محقق کند.
تحقق این مأموریت از چه مسیری انجام شد و چه دستاوردهایی داشت؟
با حضور مدیریت جدید مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت، نقطه عطف و مسیر تحولی در مدیریت صنعت نفت ایجاد شد. با تشکیل گروهی منسجم، شامل بیش از ۱۰۰ نفر از کارشناسان، مدیران ارشد، خبرگان صنعت نفت و خارج از آن مشغول تهیه این نظام جامع بودند.
به اعتقاد من این نظام جامع می‌تواند تحول توسعه مدیریت در سطح کشور باشد. با توجه به جامع بودن می‌تواند مبنای قانون نظام جامع توسعه مدیریت در سطح کشور باشد. نظام جامع توسعه مدیریت صنعت نفت به‌قدری دقیق و مبتنی بر قواعد نظام جامع نویسی و با نظر کارشناسان باتجربه نظام جامع‌نویسی تدوین شده است که می‌تواند مبنای قانون در کشور باشد. به هر حال نظام صنعت نفت به‌عنوان صنعت پیشرو، در بسیاری از حوزه‌ها به‌ویژه توسعه مدیریت، کار بزرگی انجام داده است که می‌تواند الگویی در توسعه مدیریت صنعت نفت باشد.
وجوه تمایز این نظام جامع با دیگر نظام جامع‌های مرتبط چیست؟
این نظام جامع ویژگی‌های متمایزی دارد، یکی از آنها اتکا بر یک الگوست؛ به هر حال هر مدلی که در مباحث علمی مطرح می‌شود باید مبانی نظری در آن حاکم باشد. خوشبختانه نظام جامع توسعه مدیریت بر مبنای حکمرانی متعالی تهیه و تدوین شده است. در واقع ارزیابی، توسعه و انتصاب به‌عنوان هسته اصلی این الگو بر اساس حکمرانی متعالی است.
خیلی از تئوری‌های علمی که وارداتی هستند، به‌طور قطع متناسب با ارزش‌های حاکمیتی جامعه ما نخواهند بود. در این مدل تلاش کردیم الگو را بومی کنیم و مبتنی بر ارزش‌های اسلامی و نظریه‌های الهی تهیه و تدوین شود. از آنجا که این الگو با فطرت انسان سازگاری دارد، خیلی از مسائل آن قابل لمس و اعمال است. به هر حال همه ما مسلمان هستیم و نظام ارزشی را که بر جامعه حاکم است قبول داریم. اخلاق‌گرایی اسلامی، انقلابی، مبارزه با فساد و روحیه جهادی در این نظام جامع دیده شده است.
یکی دیگر از ویژگی‌ها به جز مباحثی که در آن دیده شده است، بحث اصل عدالت است. عدالت‌محوری در توسعه مدیریت. مقام عالی وزارت در بحث عدالت تأکید داشت که موازی‌کاری نشود، عدالت در ارزیابی حاکم باشد و با همان خط‌مشی ابلاغی مبتنی بر یکپارچه‌سازی در فرآیندهای ارزیابی، توسعه و انتصاب در حقیقت عدالت را ابلاغ کردند و روح این نظام جامع عدالت است.
پیش از تدوین این نظام جامع نحوه صلاحیت‌سنجی افراد چگونه بود؟
پیش از این هر مرکز ارزیابی به‌صورت جزیره‌ای نسبت به انتخاب و ارزیابی افراد به‌منظور انتصاب در سمت‌های مدیریتی صنعت نفت اقدام می‌کرد و این یکپارچگی بر اساس نظام جامع وجود نداشت و انتخاب افراد سلیقه‌ای و به دور از عدالت بود، بنابراین عدالت در این است که ابزار ما دقیق باشد، الگوی شایستگی اگر دقیق باشد، شایسته‌سالاری نهادینه می‌شود، بنابراین یکی از محورهای عدالت‌محوری نظام جامع یکپارچه‌سازی ابزارها و الگوهای شایسته‌سالاری بود.
حلقه گم‌شده این مرکز این بود که چرخه آن کامل نبود. مرکز توسعه مدیریت در ساختار قبلی ارزیابی و آموزش داشت و بعد از دریافت گواهینامه در مرکز چرخه‌ای وجود نداشت که این موضوع در نظام جامع لحاظ شد و چرخه را کامل کردیم. معاونت سازمان‌دهی و پایش که شامل خانه مدیران، برنامه‌ریزی جانشینی و مدیریت عملکرد می‌شود، در نظام جامع لحاظ شد تا چرخه ناقص گذشته تکمیل شود.
یکی از مؤلفه‌هایی که در بحث عدالت‌محوری مدنظر بود، شیوه ورود به مرکز و شیوه‌های اجرایی است. در دستورعمل پیشین به‌صورت فراخوان بر اساس اختیار افراد اقدام می‌شد. اکنون در خطی‌مشی ابلاغی تأکید شد که همه مدیران ارشد و تأثیرگذار صنعت نفت باید تا سال ۱۴۰۵ گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای از مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت دریافت کنند. یعنی تغییر روش انجام شد و بر مدیران کنونی تأکید شد. در کنار این موضوع، فراخوان برای افراد خارج از دایره مدیریتی نیز اجرا می‌شود تا بحث عدالت‌محوری در این نظام جامع جاری باشد.
بر اساس برنامه‌ریزی در سال نخست اجرای نظام جامع (۱۴۰۲) ۱۰ درصد از مدیران به‌طور حتم گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای را دریافت کنند، در سال دوم ۳۰ درصد و سرانجام تا سال ۱۴۰۵ تمامی مدیران گواهینامه داشته باشند، اما در سال آخر نیز اجازه به‌کارگیری تا ۲۵ درصد مدیران بدون گواهینامه داده شده است، اما همه مدیران باید تا آن زمان در دو دوره فراخوان برای دریافت گواهینامه اقدام کرده باشند.
در موضوع الگوهای شایستگی که در نظام جامع لحاظ شده، چه ویژگی‌های متمایزی وجود دارد؟
یکی از ویژگی‌های بارز دیگر این نظام جامع نهادینه‌کردن شایسته‌سالاری است. با احصای معیارهای شایستگی، نظام جامع مرکز توسعه مدیریت بیشتر از نظرات تخصصی و سازمان‌های صاحب تخصص و نظر از طریق تشکیل هیئت عالی فنی و تخصصی که بالاترین مقام اجرایی هر حرفه رئیس آن است، استفاده کرد و مرکز خود بیشتر کار تسهیل‌گری آن را انجام می‌دهد. از این بستر ۱۶ گروه شناسایی شدند که به سه گروه اصلی مدیران پروژه، مدیران راهبردی و مدیریت تخصصی تقسیم می‌شوند که گروه آخر ۱۴ حرفه را در خود جای داده است.
۱۶ گروه تخصصی فنی، متشکل از خبرگان هر حرفه هستند که در هر گروه ۵ تا ۱۵ نفر عضو می‌شوند تا الگوهای شایستگی را تدوین می‌کنند.
در گذشته برخی شایستگی‌هایی در این مرکز مورد توجه قرار می‌گرفت که شاید برای هر حرفه‌ای مطرح نبود، برای نمونه مهارت کامپیوتر یا زبانی که در هر شغلی مورد نظر نیست و نمی‌تواند معیاری برای حذف افراد باشد، مورد تأکید بود. باید در نظر داشت اینجا مرکز توسعه است و نه حذف افراد. گروه‌های شغلی با تعریف دقیق الگوهای شایستگی، از اعمال الگوهای نادرست برای ارزیابی افراد جلوگیری می‌کند.
نظر شما