خمیر دندان، دئودورانت، صابون، دوربین، کامپیوتر، بنزین، نفت حرارتی، سوخت جت، لاستیک خودرو، لنزهای تماسی و اندام مصنوعی (پروتزها) چه اشتراکاتی دارند؟

اگر امروز نفت تمام می‌شد محصولات یادشده و بسیاری دیگر از مواد و خدمات حیاتی که از نفت یا مشتقات آن تولید می‌شوند به‌طور کامل از صحنه روزگار حذف و شبکه‌های حمل‌ونقل متوقف می‌شدند، گرمایش و سرمایش خانه‌ها با مشکلات بسیاری روبه‌رو می‌شود، زنجیره‌های تأمین از بین می‌رود و فقر انرژی گسترش می‌یابد.

هفتادودومین نسخه گزارش «بررسی آماری انرژی جهان»، به‌عنوان معیاری برای صنعت انرژی که برای نخستین بار انتشار آن از سوی شرکت بی‌پی انگلیس به مؤسسه انرژی (EI) واگذار شده و با مشارکت شرکت حسابداری کی‌پی‌ام‌جی (KPMG) و شرکت مشاوره کرنی (Kearny) منتشر شد یادآور می‌شود که سهم سوخت‌های فسیلی از انرژی جهان در سال ۲۰۲۲ میلادی ۸۲ درصد بوده که سطح آن مشابه ۳۰ سال گذشته است.

پس چرا در بیشتر بحث‌های انتقال انرژی، نقش حیاتی کالاهایی مانند نفت و گاز در بهبود زندگی، تقویت ثبات و امنیت انرژی و تلاش‌های صنایع مرتبط برای توسعه فناوری‌ها و بهترین شیوه‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نادیده گرفته می‌شود!

مقیاس چالش تغییرات آب‌وهوایی دلهره‌آور است، اما پاسخگویی به تقاضای فزاینده انرژی در جهان و کاهش تغییرات اقلیمی نباید در خلأ قرار گیرد، یا با یکدیگر در تضاد باشند، در عوض، جهان باید برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و اطمینان از دسترسی مردم به محصولات و خدمات مورد نیاز برای زندگی راحت گام‌های اساسی بردارد.

برای تحقق این اهداف، اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در حال سرمایه‌گذاری در بخش‌های بالادست و پایین‌دست صنعت نفت به‌منظور ایجاد ظرفیت‌های تولیدی جدید، بسیج فناوری‌های پاک‌تر و به‌کارگیری تخصص گسترده برای کربن‌زدایی از صنعت نفت هستند.

سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و ظرفیت‌سازی برای تولید هیدروژن، استفاده از فناوری‌های جذب کربن و ذخیره‌سازی و تلاش برای ارتقای اقتصاد دایره‌ای کربن می‌شود.

نکته پایانی این است که می‌توان همگام با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در زمینه تولید انرژی‌های تجدیدپذیر به تولید نفت مورد نیاز جهان امروز و دهه‌های آینده ادامه داد.

این رویکرد همچنین به ثبات جهانی در زمان وقوع نوسان‌ها کمک می‌کند و با توجه به اینکه تاریخ نشان می‌دهد که پدیده انتقال انرژی طی دهه‌ها تکامل می‌یابد و مسیرهای بسیاری را طی می‌کند، حیاتی است.

خودروهای برقی را در نظر بگیرید: اگرچه تویوتا پریوس نخستین خودروی هیبریدی تولید انبوه جهان در اواخر دهه ۱۹۹۰ شد، برآوردهای انجمن ملی فروشندگان خودرو ایالات متحده آمریکا نشان می‌دهد فروش خودروهای هیبریدی، پلاگین هیبریدی و خودروهای برقی باتری (BEV) تنها ۱۲.۳ درصد از کل وسایل نقلیه جدید فروخته‌شده در این کشور را طی سال ۲۰۲۲ میلادی شامل شده است.

در حالی که افزایش محبوبیت خودروهای برقی غیرقابل‌انکار است، فروش کل خودروهای برقی نیز تنها ۱۹ درصد از فروش خودروهای جدید در چین را طی سال گذشته میلادی تشکیل می‌دهد.

به‌طور مشابه، در اتحادیه اروپا، وسایط ‌نقلیه با استفاده از بنزین یا گازوئیل همچنان حدود نیمی از کل فروش خودرو در سال ۲۰۲۲ میلادی را شامل شدند.

بنابراین زمانی که سخن از بخش حمل‌ونقل و در واقع بسیاری از زمینه‌های دیگر به میان می‌آید، واضح است که نادیده گرفتن این موضوع که میلیاردها نفر در سراسر جهان متکی به مصرف نفت هستند و این نیاز تا آینده قابل پیش‌بینی ادامه خواهد داشت، عقلانی به نظر نمی‌آید.

این موضوع زمانی که با سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده انرژی، تضمین امنیت انرژی و دسترسی مقرون‌به‌صرفه و کاهش انتشار جهانی گازهای گلخانه‌ای مطابق با توافقنامه اقلیمی پاریس همراه شود، تشدید می‌شود.

افزایش تقاضا برای انرژی

جمعیت جهان در حال افزایش است. چشم‌انداز جهانی نفت اوپک (WOO) برای سال ۲۰۲۲، افزایش ۱.۶ میلیارد نفری را تا سال ۲۰۴۵ میلادی نشان می‌دهد، در حالی که آمارهای سازمان ملل متحد از رشد حدود ۱۰.۴ میلیارد نفری تا سال ۲۱۰۰ حکایت دارد.

به موازات آن، برآوردهای اوپک نشان می‌دهد تقاضای جهانی انرژی تا سال ۲۰۴۵ میلادی ۲۳ درصد افزایش می‌یابد.

پیش‌بینی می‌شود در این مدت، تقاضای نفت به حدود ۱۱۰ میلیون بشکه در روز برسد، بنابراین واضح است که نفت در دهه‌های آینده همچنان بخش مهمی از زیرساخت انرژی جهان خواهد بود.

این موضوع با بسیاری از بیانیه‌های دهه‌های گذشته که می‌گفتند عصر نفت به پایان رسیده در تضاد کامل است. در واقع، تقاضا برای نفت در دوران معاصر به بالاترین حد خود نزدیک است و در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ میلادی نزدیک به روزانه ۵ میلیون بشکه افزایش خواهد یافت.

اکنون هیچ شکل واحدی از انرژی نمی‌تواند به تنهایی تقاضای انرژی مورد انتظار آینده را برآورده کند، در عوض، رویکرد «همه مردم، انواع سوخت و فناوری» مورد نیاز است.

به این ترتیب، کشورهای عضو اوپک آماده، مایل و قادر به تأمین انرژی مقرون‌به‌صرفه مورد نیاز برای تأمین نیازهای انرژی در آینده هستند و در عین حال انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش می‌دهند و در انجام این کار به ریشه‌کنی فقر انرژی کمک می‌کنند.

سازمان ملل متحد یادآور می‌شود که بیش از ۷۰۰ میلیون نفر هنوز به برق دسترسی ندارند و حدود یک‌سوم جمعیت جهان از منابع ناکارآمد و با آلایندگی بالا برای مصارف آشپزی و گرمایش استفاده می‌کنند.

این افراد در زندگی روزمره خود با خودرو شخصی، لپ‌تاپ یا تهویه مطبوع سروکاری ندارد، بلکه برای نیازهای اولیه مانند گرما و برق با چالش روبه‌رو هستند.

برای ارائه دسترسی جهان به انرژی کافی و مقرون‌به‌صرفه و ریشه‌کنی فقر انرژی، نفت می‌تواند نقش کلیدی را در کشورهای در حال توسعه ایفا کند. کشورهای در حال توسعه در این باره بسیار شفاف هستند و همچنان تلاش‌هایشان ادامه دارد. آیا کشورهای توسعه‌یافته هم به این موضوع توجه دارند؟

سرمایه‌گذاری در نفت برای امنیت انرژی حیاتی است

واقعیت نگران‌کننده دیگری که اکنون در سراسر جهان وجود دارد این است که سرمایه‌گذاری کافی در زمینه انرژی‌های مختلف انجام نمی‌شود، رشد تقاضا برای نفت به تنهایی مستلزم سرمایه‌گذاری بسیار بیشتری برای حفظ عرضه پایدار است.

با سرمایه‌گذاری ۱۲.۱ تریلیون دلاری یا سالانه بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار نفت تا سال ۲۰۴۵ نزدیک به ۲۹ درصد از نیاز جهانی به انرژی را شامل می‌شود، اما سطوح سالانه اخیر بسیار کمتر از این بوده است.

نتایج بررسی‌های اخیر دبیرخانه اوپک نشان می‌دهد طی پنج سال آینده بین افزایش پیش‌بینی‌شده تقاضا و عرضه جهانی، کسری روزانه ۱۶ میلیون بشکه‌ای در بازارهای جهانی نفت وجود خواهد داشت و این شرایطی است که امروز برخی خواستار آن هستند.

صنعت نفت تا به امروز نقش اساسی در بهبود زندگی میلیاردها نفر داشته است. اگر قرار است به همین منوال ادامه یابد و اگر جهان در اجرای انتقال منظم انرژی و تأمین تقاضای انرژی در آینده و در عین حال تضمین امنیت انرژی برای همه جدی است، مشکل رقم اندک سرمایه‌گذاری‌ها در این صنعت باید به‌سرعت برطرف شود.

سلطان احمد الجابر، رئیس منتخب نشست تغییرات اقلیمی کاپ ۲۸ (کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد) که قرار است در امارات متحده عربی برای ارزیابی پیشرفت در توافق پاریس برگزار شود، می‌گوید جهان به حداکثر انرژی و حداقل انتشار گازهای گلخانه‌ای نیاز دارد.

وی معتقد است که اگر می‌خواهیم نیازهای کنونی و آینده جهان به انرژی را برآورده کنیم، درجه‌ای از عمل‌گرایی سالم برای دستیابی به این هدف به‌ویژه با توجه به نیاز آشکار به استفاده از انواع انرژی ضروری خواهد بود.

سرانجام، هیچ تولیدکننده، کشور یا صنعتی را نمی‌توان نادیده گرفت و ما معتقدیم بحث‌ها در کاپ ۲۸ امسال بازتاب‌دهنده این موضوع خواهد بود.

گذشته از همه اینها، تاریخ مملو از نمونه‌های بی‌شماری از آشفتگی است که باید به‌مثابه هشداری باشد که این آشفتگی زمانی به وجود می‌آید که سیاست‌گذاران نتوانند پیچیدگی‌های درهم‌تنیده انرژی را درک کنند.

هیثم الغیص

دبیرکل اوپک

شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی