صدای چرخ‌های خیاطی در حیاط کارگاه تولیدی به گوش می‌رسد. با محمدحسین یاسی، معاون اجرایی و رئیس کمیته مسئولیت‌های اجتماعی پالایشگاه خانگیران که گروه خبری را همراهی می‌کند وارد کارگاهی می‌شویم که پذیرای بانوان دوزنده لباس‌های صنعتی است. با استقبال بانویی روبه‌رو می‌شویم که‌ خود را اعظم سارویی‌ثابت معرفی می‌کند. او معلم بازنشسته ساکن سرخس است و حالا این کارگاه تولیدی را راه‌اندازی کرده تا هم منبع درآمدی برای خودش باشد، هم برای دیگر بانوان ساکن در سرخس.

از او می‌خواهیم گفت‌وگو با ما را مانعی در انجام کارش نداند. پشت میز چرخ خیاطی می‌نشیند و می‌گوید: ما این کارگاه را از سال 92 راه‌اندازی کردیم. وقتی کار آغاز شد فقط 2 چرخ خیاطی با 2 نیروی شاغل داشتیم. هیچ سفارشی هم در کار نبود و کسب‌‌وکارمان حسابی راکد شده بود. به همین دلیل سراغ مدیران پالایشگاه خانگیران رفتیم.

دلیل مراجعه‌اش به پالایشگاه را می‌پرسیم و اینگونه پاسخ می‌شنویم: وقتی به پالایشگاه مراجعه و درباره رکود کسب‌وکارم صحبت کردم حتی فکرش را نکرده بودم که اینقدر خوب از کار من استقبال شود. آنها در همان ابتدا دوخت 450 لباس کار واحد تعمیرات را به ما واگذار کردند که این سفارش کار سبب شد کسب ما رونق بگیرد و بعد از آن هم سفارش‌ها از پالایشگاه و واحدهای صنعتی دیگر ادامه داشت.

خانم سارویی معتقد است نظرها و تشویق‌های کارکنان و مدیران پالایشگاه خانگیران تاثیر زیادی در پیشرفت کارشان داشته است.

برای او آرزوی موفقیت می‌کنیم و از کارگاه خارج می‌شویم. در شهر سرخس گشتی می‌زنیم تا آنچه را پیش از این درباره رونق گرفتن کار در این منطقه شنیده بودیم به چشم ببینیم.

در مسیر به مسجدی می‌رسیم که هنوز بخش بیرونی محوطه آن کامل نشده است، اما وجود آجرها نشان از ادامه کار ساخت‌وساز دارد. پیرمردی کنار این آجرها ایستاده و انگشتر عقیقش را در انگشت میزان می‌کند. به سراغش می‌رویم و خودمان را معرفی می‌کنیم. به او توضیح می‌دهیم که به سرخس آمده‌ایم تا نتیجه اجرای طرح‌های مسئولیت‌ اجتماعی پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد را در سرخس و روستاهای اطرافش ببینیم.

خود را  سید محمد قلندری معرفی می‌کند و می‌گوید: ما هر آنچه در سرخس و گنبدلی و روستاهای اطراف داریم از لطف پروردگار و کمک‌های پالایشگاه خانگیران است. از وقتی مدیران پالایشگاه به این منطقه توجه کرده‌اند کاسبی مغازه‌ها چند برابر شده است. این مسجدی را که می‌بینید نتیجه زحمات مدیران پالایشگاه است. همه پولی که مردم برای ساخت مسجد پرداخت کردند فقط 4 میلیون و 500 هزار تومان بود، اما بقیه هزینه را پالایشگاه پرداخت کرد.

آقای قلندری ادامه می‌دهد: پالایشگاه خانگیران فقط مسجد نساخته است. نگاه کنید.... خانه بسیج و کتابخانه‌ای که کنار محوطه مسجد هستند هم هدیه پالایشگاه خانگیران به مردم سرخس و گنبدلی است. وقتی هم قرار شد اینجا مدرسه ساخته شود، پالایشگاه خانگیران کار بتن‌ریزی و محوطه‌سازی و خلاصه خیلی از کارهای ساخت مدرسه را برعهده گرفت. به نظر من فقط انسان‌هایی که قدرشناس هستند قدر این همه زحمات پالایشگاه را می‌دانند.

به ساعت نگاه می‌کنیم؛ زمان مقرر برای مصاحبه با مدیرعامل پالایشگاه نزدیک است. راهی پالایشگاه گازی شهید هاشمی‌نژاد می‌شویم تا با مدیرعامل به گفت‌وگو بنشینیم.

اتاق کنفرانس پالایشگاه، کوچک اما بسیار دلباز است. رنگ‌‎های سفید میز و صندلی‌ها با رنگ سبز روشن در کنار گلدان‌های گل، همه‌ طراحی این اتاق هستند؛ ساده، روشن و دل‌نشین. با مدیران پالایشگاه گپ‌وگفتی داریم. آنها درباره عملکرد پالایشگاه برایمان توضیح می‌دهند. با ورود سیدمجید منبتی، مدیرعامل 55 ساله پالایشگاه سخن‌ها تمام می‌شود و او پس از کسب اطلاع درباره سفر کوتاه ما به سرخس این‌گونه آغاز می‌کند.

پالایشگاه هاشمی‌نژاد پارسال جزو 10 شرکت برتر وزارت نفت بوده و تندیس برترین شرکت وزارت نفت را از وزیر نفت دریافت کرده است. ما لوح صنعت سبز را هم از مدیرعامل شرکت ملی گاز دریافت کرده‌ایم و پالایشگاه برتر گازی کشور به ویژه در زمینه رعایت اصول ایمنی، بهداشت و محیط زیست شناخته شده‌ایم. اینها نشان می‌دهد که مسیر حرکت و رشد مجموعه ما فقط یک نگاه ماموریت‌محور نیست، بلکه مسئولیت بزرگی از تولید گاز تا بازرگانی و اجرای مسئولیت‌های اجتماعی را شامل می‌شود. ما امسال تندیس طلایی مسئولیت‌های اجتماعی را از وزیر مسکن، راه و شهرسازی گرفتیم.

از منبتی می‌خواهیم تا بیشتر درباره اجرای طرح‌های مسئولیت‌ اجتماعی پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد توضیح دهد. انگار یاد موضوعی خوشایند افتاده است. لبخند می‌زند و می‌گوید: اجرای مسئولیت‌های اجتماعی همیشه اجرای طرح‌های عظیم با هزینه‌های هنگفت نیست. گاهی می‌شود کارهای کوچکی انجام داد و دل مردم را شاد کرد. همین چند وقت پیش بود که برای سرخس و روستاهای اطرافش یک کاروان زیارتی به مقصد مشهد مقدس راه انداختیم. باورتان می‌شود افراد کهنسالی در این مناطق زندگی می‌کنند که با سن نزدیک به 90 سال هنوز به دلیل مشکل مالی نتوانسته بودند به زیارت بارگاه امام هشتم (ع) بروند؟!

منبتی معتقد است هر شرکتی که خواستار رونق کسب‌وکارش است باید به سه نکته توجه کند: نخست آنکه کسب‌وکارش اقتصادی و ضابطه‌مند باشد، دوم آنکه به محیط‌زیست توجه کند و سوم آنکه باید به مسئولیت‌های اجتماعی خود واقف باشد.

مدیرعامل پالایشگاه خانگیران مصوبه اخیر وزیر نفت مبنی بر حذف هزینه‌های اضافی از سطح صنعت نفت را گامی مثبت در کسب‌وکار ضابطه‌مند دانست و درباره اجرای طرح مسئولیت‌ اجتماعی توضیح داد: در دین مبین اسلام نیز بر اجرای مسئولیت‌های اجتماعی تاکید فراوانی شده و توجه به همسایه و مهربانی در حق همه جانداران، درختان و زمین نیز مورد تاکید است. پالایشگاه هاشمی‌نژاد هم از روزگاران قدیم روی موضوع مسئولیت‌های اجتماعی متمرکز بوده است.

کارکنان پالایشگاه در سال 58 یک گروه به نام بهسازان روستا تشکیل داده بودند و دکتر و دارو و مواد غذایی به روستاهای اطراف پالایشگاه می‌بردند تا سال 63 که نخستین خیریه رسمی شهرستان سرخس به نام کارکنان پالایشگاه خانگیران افتتاح شد. این خیریه اکنون 741 عضو فعال دارد که سالانه حدود 100 میلیون تومان پرداخت عضویت رسمی دارند. یکی از مهم‌ترین کارهای خیریه پالایشگاه خانگیران حمایت از 170 خانواده بی‌بضاعت در سطح شهرستان سرخس است. فراهم کردن شرایط تحصیل دانش‌آموزان و دانشجویان، هزینه ثبت‌نام و لوازم‌التحریر و کمک به ایجاد اشتغال از جمله کارهایی است که برای این خانواده‌ها انجام می‌دهیم.

از منبتی می‌خواهیم درباره حمایت از تحصیل کودکان و جوانان منطقه توضیح دهد. او می‌گوید: پارسال تعداد زیادی از خانواده‌ها به دلیل شرایط نامساعد مالی تصمیم گرفته بودند فرزندان‌شان را به مدرسه نفرستند. آنها حتی پول کافی برای خرید لوازم‌التحریر و کتاب را نداشتند، اما نمی‌خواستیم چنین اتفاقی بیفتد. خدا به ما کمک کرد و توانستیم بیش از 4 هزار و 300 بسته حمایتی لوازم‌التحریر به دانش‌آموزان بدهیم. این کار پالایشگاه اشک شوق را به چشمان مسئولان آموزش و پرورش این منطقه آورد. آنها به ما اطلاع دادند که تعداد زیادی از خانواده‌ها با دریافت بسته‌های حمایتی توانستند فرزندان‌شان را به مدرسه بفرستند.

غیر از دانش‌آموزان تعداد زیادی از دانشجویان منطقه سرخس هم هزینه تحصیل خود را از پالایشگاه دریافت می‌کنند. ما همیشه تلاش کرده‌ایم تا هر کاری را که می‌توانیم برای مردم اینجا انجام دهیم؛ چه کمک به بهزیستی و کمیته امداد، چه کمک به خانواده‌ها و صاحبان کسب‌وکار.

منبتی تاکید می‌کند که بسیاری از کارهای انجام شده از محل بودجه پالایشگاه نیست، بلکه این کمک‌ها مربوط به همان خیریه کارکنان پالایشگاه خانگیران است که  منابع مالی‌اش از پرداخت‌های شخصی کارکنان تامین می‌شود.

محمدحسین یاسی، معاون اجرایی و رئیس کمیته مسئولیت‌های اجتماعی پالایشگاه خانگیران روی صندلی کنار مدیرعامل پالایشگاه نشسته است. منبتی به او نگاه می‌کند و می‌گوید: آقای یاسی، جزو مردان موفق صنعت نفت و گاز کشور است؛ کسی که در ساخت و راه‌اندازی بسیاری از پروژه‌های بزرگ مانند پالایشگاه پارسیان، پالایشگاه فجرجم، پالایشگاه‌های عسلویه، پروژه تولید مرکاپتان عسلویه و بسیاری از طرح‌های بزرگ صنعت گاز کشور نقشی مؤثر داشته و حالا خدمت در پالایشگاه هاشمی‌نژاد به‌ویژه در بخش مسئولیت‌های اجتماعی را برگزیده است. یک‌بار از او پرسیدم از اجرای طرح‌های عظیم صنعتی خاطره بهتری دارد یا خدمت برای مردم محروم سرخس و پاسخ او برایم بسیار جذاب بود.

در این لحظه یاسی می‌گوید: ما برای نظارت بر رنگ‌آمیزی مدارس روستای گنبدلی به آنجا رفته بودیم. چند دختر کوچک با دیدن نو شدن دیوارهای مدرسه از خوشحالی در حیاط می‌دویدند و می‌خندیدند، خنده آنها به همه افتخارات و پروژه‌هایی که تاکنون انجام داده بودم می‌ارزید.

تکرار این خاطره از زبان یاسی لبخند رضایت را بر چهره منبتی می‌نشاند. مدیرعامل پالایشگاه گازی خانگیران می‌گوید: وقتی می‌خواهیم طرح‌هایی را در قالب مسئولیت‌ اجتماعی در یک منطقه اجرا کنیم باید به ظرفیت‌ها، توانمندی‌ها و انتظارات آن جامعه توجه داشته باشیم. در سال‌های گذشته، ما کمتر وارد بحث توانمند‌سازی نیروی انسانی شدیم و بیشتر بر مراودات مالی تمرکز داشتیم. اما از زمانی که بحث اقتصاد مقاومتی مطرح شده تلاش کرده‌ایم فضای جدیدی را برای برقراری ارتباط با جامعه پیرامون پالایشگاه ایجاد کنیم. ما به این موضوع فکر می‌کنیم که چگونه بدون پرداخت پول به جامعه بیرونی بتوانیم آنها را توانمند کنیم و در رشد اقتصادی‌شان مؤثر باشیم.

به گفته منبتی، تاکنون بیش از 60 جلسه اقتصاد مقاومتی در پالایشگاه خانگیران برگزار شده که در این جلسات توانایی‌ها و نیازهای جامعه پیرامونی پالایشگاه بررسی شده است تا تبادل خدمات و پول میان جامعه و پالایشگاه به بهترین روش انجام شود. بر اساس نتایج این جلسات، شهر سرخس به عنوان بخش پیرامونی اصلی پالایشگاه در نظر گرفته شده است. انتخاب سرخس موجب شد تا مدیران پالایشگاه خانگیران تصمیم بگیرند مایحتاج مورد نیاز پالایشگاه را به جای شهر مشهد از سرخس و روستاهای اطراف آن تهیه کنند که این اقدام در رشد گردش مالی و اقتصادی این مناطق تاثیر فراوانی داشته است، زیرا هم نیاز پالایشگاه در مقاطع زمانی روزانه و هفتگی با سرعت بیشتری تامین می‌شود و هم مردم سرخس روش کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری را فرا می‌گیرند. نتیجه این کار نیز تبدیل شدن چند مغازه بسیار کوچک سرخس و گنبدلی به هایپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های بزرگی است که همه اجناس مورد نیاز مردم و پالایشگاه را در خود جای داده‌اند.

اقتصاد مقاومتی یعنی توجه به توانایی‌های درون کشور. منبتی با این جمله، سخنان خود را ادامه می‌دهد و می‌گوید: اکنون 100 درصد مایحتاج پالایشگاه مانند مواد غذایی، شوینده‌ها و مواد بهداشتی، غذای کارکنان در زمان اورهال پالایشگاه، لاستیک خودروها، لباس کارکنان و بسیاری از نیازهای دیگر، از سرخس تامین می‌شود.

تا پیش از مصوبه وزیر نفت درباره حذف هزینه‌های اضافی، میوه را هم از یک مغازه در سرخس می‌خریدیم. میوه‌فروشی که شاید پیش از هفته‌ای فقط یک نوبت بار میوه به مغازه‌اش می‌آورد، حالا دیگر به خرید ما نیازی ندارد و هر هفته سه نوبت بار میوه می‌آورد و کسب‌وکارش رونق گرفته است. انجام این کارها در روحیه کارکنان پالایشگاه نیز تاثیر بسیار مطلوبی دارد. ما ماهانه 3 میلیارد تومان پول را با همین اقدام‌ها به شهرستان سرخس تزریق می‌کنیم و هنگامی که از رضایت قلبی مردم اطمینان داریم و شاهد رشد اقتصادی و کسب‌و‌کار آنان هستیم با انگیزه بیشتری به کار خود ادامه می‌دهیم.

به یاد مسیر طولانی بین مشهد و سرخس می‌افتیم. کارکنان پالایشگاه کجا ساکن هستند؟ این سوالی است که از مدیرعامل پالایشگاه خانگیران می‌پرسیم. منبتی می‌گوید که خانواده بسیاری از کارکنان در مشهد ساکن شده‌اند و کارکنان یا مدام در حال رفت و آمد هستند، یا برخی نیز مجبور شده‌اند دور از خانواده‌شان باشند، اما به زودی 70 نفر از کارکنان پالایشگاه در روستای گنبدلی ساکن خواهند شد.

با منبتی درباره کارگاه خیاطی گفت‌وگو می‌کنیم. او می‌گوید کارگاه خانم سارویی تنها کارگاه خیاطی طرف قرارداد با پالایشگاه نیست. به اتاق کارش باز می‌گردد و تعدادی عکس و قرارداد با خودش می‌آورد تا نشان دهد که پالایشگاه خانگیران با خیاطی‌های دیگری هم قرارداد بسته است. به لباس سپیدی که بر تن خود و همکارانش است اشاره می‌کند و می‌گوید: همه این لباس‌هایی که می‌بینید با دستان توانمند بانوان سرخس دوخته شده‌اند. ما سالانه سفارش دوخت 2 هزار پیراهن، 2 هزار شلوار، هزار دست لباس کار و هزار دست لوازم و کیف ورزشی را به خیاط‌های سرخس می‌دهیم تا هم نیاز ما تامین شود هم کار آنها رونق بگیرد.

با این سفارش‌ها، تجربه خانم‌های خیاط در دوخت لباس‌های صنعتی و کاری با حجم انبوه، بیشتر می‌شود. ما همیشه تلاش کرده‌ایم مشوق آنان باشیم. به تولیدی‌های خیاطی گفته‌ایم  برای دوخت نامناسب احتمالی لباس‌های کارکنان پالایشگاه نگران نباشند، زیرا ما این لباس‌ها را در محوطه پالایشگاه استفاده می‌کنیم، ولی در مقابل، تجربه خیاط‌ها بیشتر می‌شود و می‌توانند لباس‌های بهتری بدوزند. با کمک مالی پالایشگاه برای خرید چرخ‌های خیاطی، اکنون بانوان خیاط، هم برای ما لباس می‌دوزند، هم لباس‌های مورد نیاز شهرهای اطراف را تامین می‌کنند. بانوان خیاط ما، حالا برای کشور همسایه نیز لباس می‌فرستند و کارشان رونق گرفته است.

منبتی درباره هر کدام از موضوع‌های یاد شده که صحبت می‌کند با تاکید همکارانش همراه می‌شود. از روابط‌عمومی گرفته تا مدیران تولید و بازرگانی که در اتاق سبز و سپید کنفرانس حضور دارند با جملات خود منبتی را همراهی می‌کنند. همه آنها از اجرای مسئولیت‌های اجتماعی در جامعه پیرامون پالایشگاه رضایت دارند.

قراردادهای منعقد شده با پیمانکاران محلی نیز از دیگر محورهایی است که درباره آن با مدیرعامل پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد گفت‌وگو می‌کنیم. منبتی به قرارداد 40 میلیون تومانی با بهزیستی اشاره می‌کند و می‌گوید: بر اساس این قرارداد، یک خانم و آقای معلول، برخی از کارهای اداری ما را انجام می‌دهند. مردم اینجا انسان‌های شرافتمندی هستند و نمی‌خواهند بدون زحمت و کار، پول بگیرند. ما هم مطابق کاری که به آنها واگذار می‌کنیم، پول می‌پردازیم.

از سوی دیگر هدف ما این است که از خدمات جامعه پیرامونی به صورت پروژه‌ای استفاده کنیم. به عنوان نمونه برای جوانان این منطقه یک دوره آموزش آتش‌نشانی برگزار کردیم و با راه‌اندازی ایستگاه آتش‌نشانی، اکنون 50 آتش‌نشان زبده در منطقه فعالیت می‌کنند. حالا صفر تا صد ایستگاه آتش‌نشانی در اختیار همین جوانان است و مطابق قراردادی که با آنها منعقد کرده‌ایم هر زمان که به خدمات آتش‌نشانی نیاز داشته باشیم آنها باید حاضر به کار باشند. افزون بر این می‌توانند خدمات خود را به دیگر بخش‌های شهری و روستایی نیز ارائه کنند.

به طور خلاصه می‌توان گفت که حدود 100 درصد از پیمان‌های ما غیر از پیمان‌هایی که احتیاج به دانش فنی و گواهینامه بین‌المللی دارند، مربوط به سرخس است.

با پایان یافتن صحبت‌های منبتی درباره اجرای مسئولیت‌های اجتماعی، دوباره راهی سرخس می‌شویم. در روستای گنبدلی به فروشگاه‌ها  و هایپرمارکت‌ها می‌رویم تا ببینیم چه اجناسی در آنها یافت می‌شود. به راستی، هر آنچه مورد نیاز یک خانواده و نیز یک پالایشگاه است در این هایپرمارکت‌ها وجود دارد.

محمود عرب، عضو شورای روستای گنبدلی را در یکی از فروشگاه‌ها می‌بینیم. او معتقد است پالایشگاه خانگیران کمک‌های فراوانی به مردم این منطقه کرده است، مانند خرید از فروشگاه‌های گنبدلی و سرخس که موجب شده کاسبی آنها رونق بگیرد.

پس از فروشگاه‌های مواد غذایی به سراغ مدرسه‌ای می‌رویم که یاسی درباره رنگ‌آمیزی دیوارهای آن صحبت کرد. مرد جوانی در حیاط مدرسه طالقانی است. به سوی او می‌رویم و درباره کمک‌های پالایشگاه به مدرسه می‌پرسیم. خود را سیدمهدی قلندری، عضو شورای روستای گنبدلی و مدیر مدرسه طالقانی معرفی می‌کند. او می‌گوید که خانواده‌ها، دانش‌آموزان و معلمان از کمک‌های پالایشگاه خانگیران رضایت دارند.

به گفته قلندری، پالایشگاه خانگیران کارهای زیادی را در روند ساخت مدارس گنبدلی و سرخس برعهده گرفته است. رنگ‌آمیزی مدارس، کف‌سازی محوطه، توزیع بسته‌های حمایتی لوازم‌التحریر، تامین لباس دانش‌آموزان با هماهنگی کارگاه‌های خیاطی و تامین کتاب برای خانواده‌های بی‌بضاعت از جمله کارهای پالایشگاه خانگیران به شمار می‌رود که در بهبود روحیه خانواده‌ها و دانش‌آموزان تاثیر زیادی داشته است.

دنیای کارهای صنعتی با دنیای روزمره آدم‌ها بسیار متفاوت است. فکر کردن به بخش‌های آهنین پالایشگاه گاز خانگیران با تصور تاثیر مثبت حضور این پالایشگاه در زندگی مردم سرخس، تلطیف می‌شود. این روزها، هم مردم سرخس و روستاهایش از فعالیت پالایشگاه راضی هستند، هم مدیران و کارکنان با علاقه بیشتری در محیط سخت و صنعتی خانگیران کار می‌کنند.

فاطمه شعبانی