محمد مشکین فام، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، در پاسخ به پرسشی در این باره که با وجود افتتاح فازهای پارس جنوبی، باز هم انتقادهایی به عملکرد این شرکت و روند کند کارها مطرح می شود، می‌گوید:« اگر فعالیتها و کارهای اخیر نبود، بعید می دانم در همین سه سال گذشته برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی با افزایش روبرو می شد.»
وی با این که از عملکرد شرکت نفت و گاز پارس در سه سال گذشته راضی است، می‌گوید باید روند اجرای فعالیتها سرعت گیرد، حتی به پیمانکاران پارس جنوبی هم گفته ایم که منابع مالی، زمانی در اختیارشان قرار می‌گیرد که در محل اجرای پروژه‌ها هزینه شود.
هر چه به روزهای پایانی سال نزدیکتر می‌شویم حجم کارها در پارس جنوبی بیشتر می شود؛ از یک سو سکوهای پارس جنوبی یکی پس از دیگری وارد مدار می‌شوند و از طرف دیگر، با امضای موافقتنامه اصولی (HOA) طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی پرونده توسعه پارس جنوبی در دولت یازدهم بسته شد؛ مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس راه دشواری را پیش رو دارد؛ هم باید فازهای باقیمانده پارس جنوبی را هرچه سریع‌تر به سرانجام برساند و هم برای جلوگیری از افت برداشت از این میدان مشترک، برنامه‌های نگهداشت تولید را ارائه کند.
نخستین گفتوگوی شانا را با محمد مشکین فام، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در ادامه می‌خوانید؛ البته این گفت‌و‌گو پیش از امضای موافقتنامه اصولی (HOA) طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی با کنسرسیوم ایرانی- خارجی انجام شده است:
در سه سال اخیر شاهد راه‌اندازی فازهای 12، 15 و 16 و بخشی از فازهای 17 و 18 بودیم، امسال هم بخش باقیمانده فازهای 17 و 18، فاز 19، 20 و 21 راه‌اندازی می شود؛ با این حال اجرای فازهای پارس جنوبی به درازا کشیده شده است به گونه‌ای که توسعه برخی فازها مانند 17 و 18 در سال 86 آغاز شده و هنوز هم به بهره‌برداری نرسیده‌اند.
طولانی بودن اجرای پروژه‌ها کاملا شفاف است. خودتان می‌دانید که پیش از سال 1392 صنعت نفت ایران با تحریم‌های بین المللی روبرو بود. برای انتقال پول و انتقال کالاها با مشکل روبرو بودیم. سازندگان کالاها مستقیم با ما در ارتباط نبودند، این موضوع، ما و پیمانکاران را با چالش جدی روبرو کرده بود. زمانی که قرارداد توسعه فازها امضا شد ما در شرایط عادی بودیم، اما پس از سال 1389 ناگهان با محدودیت‌ها و تحریم‌های شدیدی روبرو شدیم و روند اجرای کار از حالت طبیعی خارج شد.
بازگرداندن پروژه‌های کلان روی ریل و به شرایط عادی بسیار دشوار است، برای نمونه ما برنامه ریزی کرده بودیم که کاری را در روزی به خصوص انجام دهیم اما به دلیل تحریم و نیامدن کالا و مشکل انتقال پول، موفق به تحقق آن نمی شدیم، مشخص است که کارها عقب می‌افتد.
این موضوع یکی از عوامل اصلی عقب افتادن اجرای پروژه بود؟
این گونه نبوده است که نخواهیم براساس برنامه کار کنیم، اتفاقا همه تلاش خود را به کار گرفتیم تا کار را پیش ببریم اما زمانی که درگیر اجرای یک مگاپروژه هستید و همزمان با تحریم بین المللی روبرو می‌شوید با انواع مشکلات کوچک و بزرگ باید دست و پنجه نرم کنید. ما پیش نیازهای اجرای پروژه را نداشتیم؛ طبیعی است که سرعت کار خیلی کم می‌شد، اگر مدیریت پویایی هم نداشته باشید بدون شک پروژه با چالش روبرو می شود.
شرکت نفت وگاز پارس پیش از تحریم‌ها فازهای یک تا پنج پارس جنوبی را با شرکت‌های بین المللی توسعه داده بود. در پروژه‌های توسعهای بعدی هم می خواستیم همان رویه را دنبال کنیم، مطمئن هستم اگر شرایط عادی بود با همان رویه‌ها می‌توانستیم پروژه‌ها را اجرا کنیم؛ البته با کمی تاخیر. اما نه با تاخیرهایی که تا امروز روبرو بودیم، به هر حال پروژه‌های ما تحت تاثیر شرایط بین المللی قرار گرفت.
با این که در این سه سال فازهای 12، 15، 16 و بخشی از فازهای 17 و 18 به بهره برداری رسید و امسال هم پنج فاز به بهره برداری می‌رسد، منتقدان اظهار می‌کنند پروژه‌هایی که به بهره‌برداری رسیدند پیش از این درصد پیشرفت بالایی داشتند، اما سرعت روند اجرای کارها در این دولت کُند شده و آمارها نشان می دهد که پیشرفت کار خیلی هم بالا نبوده است.
به هیچ وجه موافق این گفتهها نیستم. پیش از هر بحثی باید بگویم که پالایشگاه‌های گازی با پالایشگاه‌های نفت و پتروشیمی متفاوت است. این پالایشگاه‌ها باید ایمنی بالایی داشته باشند؛ ما باید همه استانداردهای ایمنی را بدون هیچ اغماضی در تجهیزات نصب شده، رعایت کنیم، اما با تشدید تحریم‌های بین المللی علیه ما، برخی تجهیزات تخصصی و با فناوری بالا «های‌تک» در اختیارمان قرار نگرفت. ما هم نمی‌توانستیم تجهیزات بی کیفیت نصب کنیم یا تجهیزات را از کشورهایی بخریم که تجربه این کار را نداشتند.
از طرفی مواد اولیه و کالاها در اجرای پروژه حرف نخست را می زند، وقتی که تجهیزات به پروژه نرسد، نمی توانیم پروژه‌ها را پیش ببریم، وقتی که تجهیزی نصب نشود کارها سلسله وار عقب می افتد.
در همین مدتی که دائم به ما می‌گفتند سرعت روند اجرای فعالیتها کند است، نفت و گاز پارس یا باید چشمهایش را روی شرایط تحریم می بست و هر کالایی که با استانداردهای جهانی هم مطابقت نداشت می خرید و در پروژه نصب می کرد یا این‌که کالاهای «باکیفیت» را از مسیرهای طولانی‌تری تامین می‌کرد؛ هر چند که این روش تاخیرهایی را هم در زمانبندی اجرای پروژه‌ها ایجاد کند.
شاید بارها شنیده باشید که تحریم‌ها مشکلات فراوانی در سفارش گذاری کالاها ایجاد کرد؛ به نحوی که گاهی اوقات کالاهایی که خریداری شده بودند در لحظه آخر به دلیل تحریم‌ها وارد آب‌های ایران نمی‌شدند، ما هم باید دوباره سفارش گذاری می‌کردیم؛ همه این‌ها، مراحلی طولانی داشت که روی روند اجرای پروژه‌ها تاثیر می گذاشتند.
در این شرایط، تاحدودی تاخیر پیمانکاران ما طبیعی بود. خوشبختانه با وجود همه سختیهایی که تحریم‌ها برای ما ایجاد کرد، توانستیم پروژه‌های گازی پارس جنوبی را وارد مدار کنیم و اجازه ندهیم کشور با مشکل کمبود گاز روبرو شود.
از نظر متخصصان سخنانی که بارها درباره کُند بودن اجرای پروژه در پارس جنوبی میشنویم چندان قابل قبول نیست، همه می‌دانند که اجرای هر پروژه در آغاز کار با ورود تجهیزات و کالاها سرعت بالایی دارد، برای نمونه همین که زمین را مسطح می‌کنید پیشرفت کار بالا می‌رود یا این‌که با ورود کالاها بازهم روند پیشرفت کار شتاب می‌گیرد، اما همین که به مراحل پایانی پروژه می رسید دیگر درصد پیشرفت کارها چند صدم درصد است، این طور نیست که کارها ساده شده باشد، بلکه هرچه کار فنی‌تر و پیچیده‌تر می شود سرعت کار روی کاغذ کمتر می‌شود؛ اما همین چند صدم درصد در کل اجرای پروژه نقش مهمی دارد.
برای نمونه نگاه کنید، وقتی که پروژه به پیشرفت 97 درصد می رسد باید تجهیزی را نصب کنیم که روی کاغذ پیشرفت نیم صدم درصدی دارد، اما اگر همین تجهیز نصب نشود و یا این که کار درست انجام نشود، پروژه متوقف می شود.
البته ما بارها اعلام کرده‌ایم که به دور از هر حاشیه‌ای کار خود را انجام می دهیم، شرکت نفت و گاز پارس به دور از جنجال‌ها کارهایش را انجام می دهد، بهره برداری از فازها هم عملکرد ما را نشان می دهد.
چقدر از پیمانکاران پارس جنوبی راضی هستید؟
نمی توانم بگویم راضی هستیم یا نیستیم. برای این که ما در شرایط طبیعی نبودیم و تحریم‌ها همه محاسبات ما را تحت تاثیر قرار داده بود، درباره رضایت یا راضی نبودن از پیمانکاران اعتقادم این است که هر کاری را باید در ظرف زمانی خود سنجید. در هر ظرف زمانی باید به فکر مدیریت پویا باشیم. با توجه به شرایطی که داریم باید بهترین تصمیم را بگیریم که شرکت ملی نفت ایران و شرکت نفت و گاز پارس هم همین حالت را داشتند و در این سه سال سعی کردیم بهترین تصمیم را بگیریم.
شاید یکی از دلایل موفقیت شرکت نفت و گاز پارس در راه‌اندازی فازهای پارس جنوبی پیگیری مستمر و دائم کارفرما یعنی خود نفت و گاز پارس بوده است. می‌دانید که شرکت نفت و گاز پارس نوک پیکان فعالیت‌های توسعه میدان مشترک گازی در وزارت نفت است. ما هم سعی کردیم در بطن کار باشیم و عزم خود را برای برداشت هرچه سریع تر از این میدان مشترک جزم کردیم، سعی کردیم از کارهای جانبی پرهیز کنیم و تمرکزمان را با توجه به محدودیت منابع مالی بر اولویت‌هایمان قرار دادیم. فکر می‌کنم اگر این کارها نبود بدون شک به هیچ عنوان در این سه سال موفق نبودیم.
مدیران ارشد شرکت نفت و گاز پارس در سه سال گذشته هر هفته با حضور در حوزه های عملیاتی از نزدیک در جریان کار قرار گرفتند و با بررسی مشکلات پیمانکاران تلاش می شد تا آنها را حل کنیم که اتفاقا به نتایج خوبی هم رسیدیم و نتیجه آن افتتاح فازها در سه سال گذشته بود.
هم اکنون کدام فازها در اولویت توسعه قرار دارند؟
فازهای 19، 20، 21 و بخش‌های باقیمانده فازهای 17 و 18 امسال تکمیل می‌شوند و گاز را از دریا دریافت می‌کنند، فازهای 13، 14 و 22 تا 24 هم در اولویت توسعه قرار گرفته‌اند. اتفاقا برنامه‌ریزی دقیقی برای ایجاد تحرک در این فازها داریم تا بتوانیم با جبران رکودی که پیش تر در این فازها وجود داشت؛ شاهد بهره برداری آنها هم باشیم.
چطور قرار است این اتفاق بیفتد؟
با تحرک؛ به معنای تزریق منابع مالی و در مقابل آن خواستن کار طبق برنامه از پیمانکار است.
مگر پیش تر از پیمانکار کار نمی خواستید؟
چرا همیشه از پیمانکاران کار می‌خواهیم اما از امسال محدودیت منابع مالی در پارس جنوبی برداشته شده است و همه فازها در اولویت تامین منابع مالی قرار دارند. تا پیش از امسال به دلیل مواجهه با محدودیت منابع مالی چاره‌ای جز اولویت بندی فازها نداشتیم تا هرچه سریع‌تر آنها را به نتیجه برسانیم. البته فکر می‌کنم سیاست اولویت بندی فازها سیاست درست و بهجایی بود که از سوی وزارت نفت اعمال شد.
اگر پیمانکاران بازهم با تاخیر روبرو شوند قرار است چه اتفاقی بیفتد؟
اعتقادمان این است منابعی که تزریق می کنیم باید در خود پروژه هزینه شود که این موضوع خودکار سبب پیشرفت کار می شود. شکی نیست که پروژه هم فعال می شود.
مثلا ما از پیمانکار فاز 14 خواسته‌ایم تا برنامه تفصیلی سه ماهه‌ای علاوه بر برنامه‌های دیگر خود درباره اجرای این فاز به ما بدهد. این برنامه با جزییات کامل به صورت روزانه و هفتگی است، این که چه کاری قرار است انجام دهند و منابعی که در اختیارشان قرار می گیرد کجا می خواهند هزینه کنند در این برنامه منظور خواهد شد.
نمیخواهیم یکباره همه منابع را به پیمانکاران بدهیم. بلکه منابع را پلکانی و براساس پیشرفت کار و اجرا، طبق برنامه‌ای که به ما داده شده است، خواهیم داد. در پایان هر مرحله هم که منابع را در اختیارشان قرار می دهیم مدارک مثبت و مستند درباره نحوه صرف منابع مالی را از آنها خواهیم خواست تا بدانیم پولی را که داده‌ایم کجا صرف کرده‌اند؛ این که آیا پول را در پروژه جذب کرده‌اند یا این که به سازندگان کالاها داده‌اند و یا مسائل دیگر.
طبیعی است وقتی پروژه‌ای با رکود روبرو می‌شود برای تحرک باید از این روش‌ها استفاده کنیم. البته این تحرک برای ما سخت است، زیرا وارد جزئیات کار با پیمانکار می‌شویم اما برای فعال شدن پروژه این کار را با جدیت دنبال می‌کنیم.
در حال حاضر شرکت نفت و گاز پارس نقش نظارتی خود را به خوبی ایفا می‌کند؟
بله. ما برای هر کاری سیستم‌های مدونی داریم، ضمن این‌که تاکنون پروژه‌های متعددی را با مشارکت‌های بین المللی انجام دادیم و سعی کردیم همان رویه‌ها را دنبال کنیم اما در شرایط تحریم این رویه‌ها جواب نداد. در هر حال برای تسهیل و پیشبرد امور باید رویه‌ها را در اختیار پیمانکار قرار دهیم تا آن را اجرا کنند، زمانی که اجرای کارها با شرایط جاری همخوانی ندارد، طبعا ما هم نمی توانیم همه چیز از جمله چارچوب کارها را به هم بزنیم و خارج از چارچوب تعاملاتمان با پیمانکاران کار کنیم.
ضمن این که همیشه واحدهای نظارتی به ما فشار می آوردند تا از اصول و قواعد قراردادی خارج نشویم؛ بنابراین ما هم همواره تلاش داریم تا شاکله کارها از هم نپاشد و در همان چارچوب مشکلاتمان را حل کنیم.
در این حوزه چه کاری انجام دادید؟
نخست این که به تجمیع مشکلاتمان پرداختیم تا در همان شاکله قرارداد مشکلات را حل کنیم، مدیران عامل پیشین هم کارهایی را انجام دادند و آثار کارهای آنها تا حدودی هم باقی مانده است و ما باید پاسخگوی کارهای آنها باشیم. بهطور معمول این گونه است که وقتی کاری را انجام می دهید کسی نمی گوید «در چه شرایطی» این کار را انجام دادید، بلافاصله خطکش می گذارند و می گویند چرا از این بند سرپیچی کردید، در حالی که ما می گوییم قراردادهای توسعه پارس جنوبی در شرایط عادی تنظیم شده بود، اما از سال 89 ما درگیر تحریم‌های سختگیرانه صنعت نفت بودیم و این که بخواهیم کارها را در مسیر درست خود انجام دهیم انرژی زیادی از ما گرفته شد، باید خیلی از مسائل خود را حل می کردیم زیرا ما به نیابت از شرکت ملی نفت ایران مسئول توسعه میدان گازی پارس جنوبی هستیم و توسعه این میدان و برداشت گاز از اولویت های مهم دولت یازدهم است.
شما عنوان کردید که از مشاور بین المللی برای استفاده از تاسیسات تقویت فشار و جلوگیری از افت تولید میدان گازی پارس جنوبی استفاده خواهید کرد؛ با این که نامی از این مشاور نبردید اما برخی رسانه‌ها گمانه زنی‌هایی در این باره انجام دادند و گفتند که توتال به عنوان مشاور شما در این پروژه‌ها انتخاب شده است.
خیر این گونه نیست. هنوز نمی توانم نام مشاور را اعلام کنم؛ اما توتال مشاور شرکت نفت و گاز پارس نیست.
از طرفی توتال مشاور نیست، بلکه یک شرکت پیمانکاری است و من نمی دانم رسانه‌ها از کجا به این نتیجه رسیدند که توتال در این باره به ما مشاوره می دهد.
دولت یازدهم تاکنون چه میزان منابع مالی در پارس جنوبی تزریق کرده است؟
دولت یازدهم در مجموع 12 میلیارد دلار به پارس جنوبی تزریق کرده است. سال 92، چهار میلیارد و 360 میلیون دلار، سال 93 هم چهار میلیارد و 285 میلیون دلار و در سال 94، سه میلیارد دلار و 355 میلیون دلار سرمایه گذاری کرده است.
پارس جنوبی به چه میزان سرمایه نیاز دارد؟
در مجموع باید حدود 90 میلیارد دلار برای پارس جنوبی در بخش های سرمایه ای، غیرسرمایه ای، عملیات دوران راه‌اندازی و هزینه‌های تبعی (شامل بهره بانکی، حق الزحمه و سود اوراق) سرمایه گذاری شود که تاکنون حدود 68 میلیارد دلار از این میزان هزینه شده و مابقی برای تکمیل طرح‌های در حال اجرا از جمله فازهای باقیمانده در این میدان مورد نیاز خواهد بود.
گفت‌و‌گو : نگار صادقی
نظر شما