طی سال‎های 1378 تا 1380 با حفر سه حلقه چاه در این ناحیه، اطلاعات جامع‎تری از مخزن به دست آمد و با توجه به مشترک بودن این میدان نفتی با کشور قطر و نیاز به بهره برداری از این میدان جهت صیانت از منافع ملی، قرارداد خدماتی بیع متقابل برای توسعه لایه نفتی بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت پتروایران امضا شد.

توسعه میدان در فاز نخست در ناحیه A2 با مساحتی در حدود 63 کیلومتر مربع و با هدف تولید روزانه تا سقف 35 هزار بشکه نفت خام به شرکت توسعه پتروایران واگذار شد که در شرح کار واگذار شده مواردی از جمله حفاری، تکمیل و آزمایش هفت حلقه چاه افقی (سه حلقه دو شاخه و چهار حلقه تک شاخه)، طراحی، ساخت و نصب و راه اندازی زیرسازه و روسازه سکوی سرچاهی و همچنین اجاره یک دستگاه شناور فرآورشی (FPSO) جهت دریافت، فرآورش، نگهداری و صادرات نفت تولیدی میدان در طرح اولیه پیش بینی شده بود.

فعالیت‎های تحت الارضی و سطح الارضی

شرکت پتروایران در بخش تحت الارضی، اجرای عملیات حفاری اولیه را در سال‎های 1384 و 1385 در دستور کار قرار داد و علاوه بر آن، هفت حلقه چاه افقی مجهز به پمپ درون چاهی (3 حلقه دو شاخه و 4 حلقه تک شاخه) حفاری کرد. مجموع طول حفاری پتروایران در  این طرح، 38 هزار و 982 متر و مجموع حفاری افقی 28 هزار و 212 متر و فواصل تولیدی 21 هزار و 162 متر بوده است. همچنین به این عملیات باید اجرای عملیات تکمیل و اتصال چاه ها را در سال‎های 1391 و 1392، اجرای عملیات اسیدکاری و آزمایش چاه‎ها در سال‎های 1393و 1394 با تزریق بیش از یک میلیون و 500 هزار گالن اسید و بروز رسانی مدل‎های استاتیکی و دینامیکی میدان را اضافه کرد.

از سوی دیگر، در بخش سطح الارضی شرکت پتروایران زیرسازه ای با وزن 1300 تن، طول25 متر، ارتفاع 79 متر و عرض 26 متر و روسازه ای با وزن 820 تن، طول 35 متر، عرض 32 متر، ارتفاع20 متر احداث کرد.

اگر چه فعالیت بخش حفاری و سکوی سر چاهی بعنوان شرح کار قرارداد بیع متقابل منعقد شده فی مابین شرکت ملی نفت ایران و شرکت توسعه پتروایران عملاً در سال 1392 پایان یافت، اما به علت عدم تامین شناور فرآورشی مناسب به عنوان آخرین حلقه زنجیره تولید، امکان تولید از این میدان مشترک تا آن تاریخ میسّر نشد.  

آغاز به‎کار نخستین شناور پالایشی در ایران

با توجه به اهمیت بهره برداری از این میدان و به منظور تسهیل و تسریع در اجرای طرح توسعه بنا به تصمیم هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران، سازمان مستقلی بنام طرح مستقل لایه های نفتی پارس جنوبی در اواخر سال 1392 تشکیل شد که متعاقب آن، وظیفه تامین این شناور فرآورشی نیز در قالب یک قرارداد EPCIC از تیر ماه 1393 به شرکت توسعه پتروایران به عنوان پیمانکار اصلی طرح واگذار شد.

این شرکت پس از ارزیابی گزینه‎های مختلف شامل ساخت شناور فرآورشی جدید، خرید شناور فرآورشی موجود در بازار و ارتقای آن به مشخصات مورد نیاز و نیز تبدیل تانکر نفت به شناور فرآورشی جهت تامین این شناور، گزینه تبدیل را به عنوان گزینه بهینه از بعد مالی و زمانی انتخاب و پس از آن فرآیند ارزیابی شرکت های توانمند آغاز و متعاقب آن مناقصه برگزار شد. پس از تعیین برنده و انجام مذاکرات قراردادی و عقد قرارداد آن، عملیات اجرایی این بخش از تاریخ 27 اسفند 1393 آغاز و در مدت دو سال کلیه فعالیت های طراحی، ساخت و راه اندازی اولیه به اتمام رسید.

شناور فرآورشی یا FPSO (Floating, Production, Storage & Offloading) دارای سیستم های دریافت نفت، فرآورش و نمک زدایی نفت و مخازن نگهداری نفت تولیدی می باشد که علاوه بر این، کلیه تاسیسات جانبی مورد نیاز آن شامل سیستم تولید برق، سیستم فرآورش آب همراه نفت، سیستم فرآورش آب تزریقی، پمپ های تزریق آب، سیستم های صادرات نفت و ... است.

راه‎اندازی این شناور فرآورشی در تاریخ 29 اسفندماه سال گذشته همزمان با ولادت با سعادت حضرت زهرا (س) و روز ملی شدن صنعت نفت محقق شد.

گمانه‎زنی‎ها برای افزایش ذخایر نفت درجای لایه نفتی

هم اکنون بخش عمده لایه نفتی پارس جنوبی با مساحتی در حدود 2214 کیلومتر مربع در کشور قطر واقع شده است که با نام میدان الشاهین خوانده می شود در حالیکه مساحت نواحی قابل بررسی و اکتشاف اثبات شده نفتی در بخش ایران شامل نواحی A1 ، A2 ، B ،  Cدر حدود 550 کیلومتر مربع است.

بر اساس مطالعات اخیر و مشاهده وجود نفت در حین حفاری چاه های گازی، پیش بینی می شود که مساحت نواحی قابل بررسی و اکتشاف بخش ایران قابلیت افزایش تا 3800 کیلومتر مربع را دارد. بر اساس آخرین مطالعات مخزنی انجام شده میزان نفت درجای اثبات شده این میدان در بخش ایران، ناحیه ی قراردادی بالغ بر 7.7 میلیارد بشکه است که در لایه های مخزنی داریان بالایی، داریان پایینی و مادود قرار گرفته است. بر اساس مطالعات جاری انتظار می رود این رقم تا 14 میلیارد بشکه در کل میدان افزایش یابد.

دستاوردهای شاخص یک طرح ملی

در تبیین مهمترین دستاوردها و ویژگی های بارز فاز نخست طرح توسعه لایه های نفتی می توان به تحقق آرزوی دیرینه تولید از میدان نفتی مشترک پارس جنوبی، ثبت بیشترین طول حفاری افقی در یک چاه (4449 متر)، تکمیل چاه بصورت هوشمند (Semi Smart Completions) به همراه پمپ های درون چاهی، تزریق بیش از یک میلیون و 500 هزار گالن اسید در چاه ها و آغاز به کار نخستین شناور فرآورشی در منطقه ی خاورمیانه اشاره کرد.

طراحی، ساخت و نصب 9998 تن تجهیزات جهت ساخت شناور فرآورشی در 24 ماه، ثبت پنج میلیون و 500 هزار نفر - ساعت کارکرد بدون حادثه در مراحل مختلف ساخت شناور پالایشگاهی، خرید تجهیزات مورد نیاز از سازندگان تراز اول جهانی، انتقال دانش و فنآوری ساخت شناور فرآورشی با بکارگیری تیمی از مهندسان جوان ایرانی، مدیریت ساخت شناور بر اساس آخرین   روش ها و استانداردهای بین المللی مدیریت، تکمیل فاز نخست طرح با حداقل سرمایه گذاری ممکن و اخذ گواهینامه در حوزه های مختلف از معتبرترین شرکت های رده بندی دنیا، از دیگر ویژگی های این FPSO به شمار می رود.

اقتصاد طرح
درآمدهای حاصله طی هشت ماه اخیر بالغ بر 65 درصد هزینه های طراحی، ساخت، راه اندازی و بهره برداری FPSO را جبران کرده است. به علاوه پیش‎بینی می‎شود کلیه هزینه های طرح توسعه میدان اعم از تحت الارضی و سطح الارضی در کمتر از دو سال با درآمدهای حاصله از نفت تولیدی قابل جبران باشد.

منبع: شرکت پتروایران