در مسیر تحقق اهداف چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ و برنامه‌های توسعه‌ای مبنی بر دستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه و گسترش موضوع پژوهش‌های توسعه‌ای در زمینه‌های فنی، فناوری و مطالعاتی، همچنین به منظور گسترش و نظام‌مندکردن ارتباط صنعت و دانشگاه از طریق تشویق و حمایت از پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در جهت رفع نیازهای پژوهش و فناوری صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، دستورعمل اجرایی تشویق و حمایت از پروژه‌ها تدوین و ابلاغ شد و پس از ابلاغ مصوبات و دستورعمل‌ها، مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران در رأس و به تبع آن واحدهای پژوهش و فناوری شرکت‌های تابعه، هر کدام به تفکیک از سال ۱۳۸۰ اقدام به حمایت مالی از پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی مرتبط با صنایع بالادستی نفت کرده‌اند.
این دستورعمل همه رشته‌های موردنیاز صنعت نفت اعم از فنی و غیرفنی را شامل می‌شود و به‌طور کلی موضوع ارائه شده توسط دانشجو باید بر اساس اولویت‌ها و چالش‌های پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران انتخاب شود.
فرآیند حمایت از پایان‌نامه‌ها پس از انتخاب موضوع و مطابقت آن با اولویت‌های پژوهشی به شرح زیر است:
موضوع اعلام شده به مدیریت، برای مشخص شدن متقاضی تحت بررسی کارشناسی قرار می‌گیرد. اگر متقاضی پروژه، مدیریت پژوهش و فناوری باشد، دانشجو باید پروپوزال خود را به این مدیریت ارائه کند. پس از بررسی نهایی، پروپوزال در کمیته حمایت از پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی مطرح و نتیجه پذیرش یا عدم پذیرش پروژه مشخص می‌شود.
اگر متقاضی پروژه این مدیریت نباشد، برحسب موضوع پروژه راهنمایی‌های لازم به دانشجو داده می‌شود تا به واحد مربوطه مراجعه کند. این واحد ممکن است از واحدهای ستادی نفت باشد، یا امور پژوهش شرکت‌های تابع نفت که همانطور که قبلاً هم به آن اشاره شد واحدهای پژوهش شرکت‌های تابعه نیز به صورت مستقل و زیر نظر مدیریت پژوهش و فناوری از پایان‌نامه‌ها حمایت می‌کنند.
در صورت تأیید پروژه از سوی واحدهای ستادی، لازم است نامه اعلام تأیید و کاربردی بودن پروژه خطاب به مدیریت پژوهش و فناوری به دانشجو ارائه شود تا پس از تحویل نامه به مدیریت، موضوع در کمیته یاد شده مطرح و نتیجه پذیرش یا عدم پذیرش پروژه مشخص شود.
در هر دو صورت پس از پذیرش پروژه در کمیته حمایت از پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی مدارکی از دانشجو اخذ می‌شود (فرم‌های الف و ب دانشجویی، نامه معرفی به دانشگاه، فرم اطلاعات درخواستی از دانشجو و اساتید) و بر اساس اطلاعات آنها قرارداد نهایی فیمابین مدیریت پژوهش و فناوری و استاد راهنمای اول منعقد و فرآیند حمایت از پایان‌نامه دانشجویی آغاز می‌شود.
کمیته‌ای که در بالا به آن اشاره شد، کمیته‌ای تخصصی است که بر اساس مصوبه ابلاغی وزارت نفت و دستورعمل اجرایی هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران در همه شرکت‌های اصلی، فرعی و تابعه و همچنین واحدهای ستادی مستقل تشکیل می‌شود و مأموریت اجرای همه وظایف درج شده در دستورعمل اجرایی را برعهده دارد. اعضای اصلی این کمیته شامل مدیر/ رئیس پژوهش و فناوری شرکت به عنوان رئیس کمیته یا نماینده تام‌الاختیار و یکی دیگر از مدیران ستادی مرتبط با موضوع پایان‌نامه یا نماینده تام‌الاختیار ایشان به عنوان اعضای کمیته و یک نفر کارشناس یا مشاور متخصص به انتخاب مدیر یا رئیس پژوهش و فناوری به عنوان دبیر کمیته هستند.
وظایف اصلی کمیته تخصصی پایان‌نامه‌ها داوری، بررسی موضوعی پایان‌نامه‌های دانشجویی، شناسایی، طبقه‌بندی و تدوین موضوعات و مسائل مورد نیاز بر اساس نیازهای آموزشی و پژوهشی واحدهای مختلف برای انجام پروژه‌های کارشناسی ارشد و دکترا، بررسی موضوعی برای جلوگیری از تکراری بودن موضوع و تطابق با اولویت‌های اعلام شده و تصویب طرح پیشنهادی پایان‌نامه، تعیین مبلغ قابل پرداخت بر اساس ضوابط موجود، تعیین مشاور صنعتی برای پایان‌نامه و ابلاغ مسئولیت و شرح وظایف ایشان، نظارت بر نحوه اجرای قرارداد و پیشرفت پروژه، تأیید گزارش‌های مرحله‌ای پروژه و ... است.
در ارتباط با شرکت‌های تابع، موضوعات تصویب شده قبل از انعقاد قرارداد برای مدیریت پژوهش و فناوری ارسال می‌شود. تکراری بودن یا نبودن پروژه‌ها پس از بررسی در بانک اطلاعاتی پایان‌نامه به شرکت‌ها اعلام می‌شود و مراحل بعدی توسط خود آنها انجام می‌شود.
درخصوص مشاور صنعتی، بنا به تصمیم کمیته تخصصی مقرر شد برای نظارت بر حسن انجام کار و نیز هدایت پایان‌نامه‌ها در جهت رفع نیازها، استاد مشاور صنعتی واجد شرایط برای همه پایان‌نامه‌ها تعیین شود. مشاور صنعتی باید در کل مسیر انجام پایان‌نامه با دانشجو همراه باشد و نیز دانشجو موظف است مواردی را که مشاور صنعتی برای بهبود مراحل انجام کار پایان‌نامه ارائه می‌دهد در رساله خود اعمال کند و در آخر، مدیریت پژوهش و فناوری پرداخت‌های مالی پایان‌نامه را منوط به گزارش‌های مشاور صنعتی و تأیید وی خواهد کرد. برعکس این موضوع نیز صادق است، یعنی اگر مشاور صنعتی همکاری لازم را در انجام پایان‌نامه نداشته باشد تصمیم‌گیری نهایی در پرداخت مشاور با مدیریت خواهد بود.
پس از اتمام کار دانشجویان، سوابق پایان‌نامه‌های آنها به صورت الکترونیکی و مجلد با درج حقوق مالکیت مادی شرکت روی پایان‌نامه‌ها در مراکز اسناد و کتابخانه شرکت ملی نفت ایران نگهداری و همچنین از طریق سایت اینترنتی رسمی شرکت نیز پایان‌نامه‌های حمایت شده اطلاع‌رسانی عمومی می‌شود.
در آخر اعلام می‌شود که این مدیریت به همراه شرکت‌های تابعه، از ابتدای کار یعنی از سال ۱۳۸۰ تاکنون بالغ بر ۴۵۰۰ پایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکترا را حمایت کرده و هم‌اکنون نیز بیش از ۴۰۰ قرارداد دانشجویی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در دست اقدام دارد.
امید است با ادامه این روند بتوان بستری مناسب برای تعامل علمی هرچه بهتر بین صنعت نفت و دانشگاه‌ها ایجاد کرد و همچنین ارتباط با دانشگاه‌ها و صنعت نفت را از طریق فعال کردن استادان و دانشجویان در پروژه‌های تحصیلات تکمیلی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا گسترش داد و تقویت کرد.
مریم قلیاقی‌زاده
کارشناس پژوهشی مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران
نظر شما