صنعتی شدن کشورها، افزایش مصرف گرایی و بهره‌برداری بیش از حد از منابع طبیعی به‌ویژه سوخت‌های فسیلی بدون توجه به نسل‌های آینده سبب بروز مشکلات عدیده زیست محیطی از جمله گرمایش جهانی، تغییرات اقلیمی، آلودگی آب‌وهوا، خشک شدن منابع آب و سفره‌های زیرزمینی، کاهش تنوع زیستی و مسائلی از این قبیل شده است.

بهره‌وری سبز با آینده‌نگری، برگرفته از تلفیق دو واژه کلیدی بهبود بهره‌وری و حفاظت از محیط زیست است که به عنوان یک راهکار و نوآوری در مسیر دستیابی به اقتصاد مقاومتی و توسعه پایدار، بر صیانت از محیط زیست، بهینه‌سازی مصرف و بهره‌برداری از منابع طبیعی، توسعه و رشد مستمر اقتصادی تاکید دارد.

راهبرد بهره‌وری سبز با به‌کارگیری ابزارها و تکنیک‌های مرتبط از طریق ارزیابی عملکرد بنگاه‌های اقتصادی (اعم از بنگاه‌های تولیدی، خدماتی، صنعتی و کشاورزی)، قیمت‌گذاری هدررفت‌ها و ضایعات منابع اقتصادی در فرآیند تولید، تلاش در جهت کاهش آلودگی و اثرات مخرب زیست محیطی بنگاه‌ها، موجب ارتقای بهره‌وری، سود، رقابت‌پذیری و بهبود کیفیت زندگی بشر می‌شود.

بهره‌وری سبز در صنعت، تنها به تغییر فناوری تاکید ندارد، بلکه با تمرکز بر استفاده کارا و بهینه از مواد اولیه، انرژی و آب به‌منظور کاهش تولید ضایعات و توجه به محیط زیست در تمام مراحل تولید، یا دوره حیات محصول، موجب تغییر نگرش در همه سطوح بخش مدیریت می‌شود. در نتیجه کاهش مصرف نهاده‌های تولید به ازای مقدار مشخصی تولید یا ارائه خدمات، کاهش هزینه‌های تولید، کیفیت و رقابت‌پذیری محصولات در سطح ملی و جهانی را به همراه خواهد داشت که رشد اقتصادی را بهبود می‌بخشند، بنابراین از پیامدهای کلیدی بهره‌وری سبز، رشد اقتصاد سبز است. به‌طور کلی به‌کارگیری بهره‌وری سبز در همه صنایع و بنگاه‌های تولیدی کوچک و بزرگ، افزایش سودآوری و رشد اقتصادی را با توجه به مسائل زیست محیطی به همراه دارد که می‌توان آن را نگرشی دوستدار محیط زیست دانست.

تمامی رویکردهای پیشین برای حمایت از محیط‌ زیست به نادیده گرفتن یا حذف فعالیت‌های اقتصادی منجرشده است. به‌طور سنتی ثابت شده است که فناوری یا روش انتهای فرآیند (End-of-Pipe) بسیار گران و بی‌تأثیر است. از آنجایی‌ که راهکارهای پیشگیری ‌کننده مدیریت زیست‌ محیطی، روی بهره‌وری تمرکز نکرده بودند، بنابراین همراه با بهره‌وری تأثیر مثبت چنین برنامه‌هایی بر محیط‌زیست و تجارت کاهش یافت. در همین حال، پیمان‌نامه‌ها و برنامه‌های سنتی بهبود بهره‌وری مشکلات و مسائل زیست محیطی را نادیده گرفته یا فرصت کمی را به شرکت‌ها برای تمرکز روی چنین مشکلاتی در راهبردی تجارت‌شان به آنها داده است.

اکنون به‌نظر می‌رسد که بهره‌وری سبز بر این رویکردهای قدیمی فائق آمده و حمایت از محیط‌زیست را با کیفیت، اثرگذاری بر هزینه‌ها و ابداع فناورانه برای به‌وجود آوردن رقابت در هم آمیخته است. در بخش صنایع، بهبود در بهره‌وری سبز آثار مثبت بسیاری را از کاهش مصرف سوخت و مصرف مواد خام تا کاهش مخارج حق بیمه سبب شده است. اثرگذاری در هزینه‌ها، سودآوری، رقابت و بهبود در کار محیط ‌زیست از اهداف اساسی هر برنامه راهبردی بهره‌وری سبز است.

بهره‌وری سبز بهبود فرآیند کار، ایمنی و بهداشت کارکنان و همچنین کیفیت محصول را مورد توجه قرار می‌دهد و خلاقیت را تشویق و ترغیب می‌کند و سبب ایجاد و جلب بازارها و مشتریان جدید می‌شود. تشویق به سرمایه‌گذاری، سبب اشتغال و کارآفرینی می‌شود و راهبرد چند منظوره‌ای است که هم عملکرد بنگاه‌ها و هم کیفیت زندگی را به‌طور همه جانبه بهبود می‌بخشد.

«بر این اساس، بهره‌وری سبز یک راهبرد چند بعدی است که عملکرد تجارت و از همه مهم‌تر کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد».

علی بهشتی

منبع: شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت