شاهزاده «عبدالعزیز بن سلمان»! وزیر محترم انرژی عربستان سعودی؛ به عنوان یک روزنامه‌نگار ایرانی که بیش از ۱۵ سال است شما را می‌شناسم، به عنوان خبرنگار مستقلی که در جلسات متعدد اوپک تاثیرگذاری‌های شما را از نزدیک دیده‌ام و به عنوان کسی که شاهد عملکردتان در کنفرانس‌های مختلف نفتی از جمله سومین اجلاس سران اوپک در ریاض بوده‌ام از شما می‌خواهم صحبت‌های دیروز وزیر نفت ایران را جدی بگیرید و برای بهبود روابط بین دو کشور همسایه و مسلمان یعنی ایران و عربستان تلاش کنید.

آقای زنگنه دیروز شما را دوست ۲۲ساله خود خواند و گفت: «می‌خواهیم در منطقه با هم دوست باشیم و آنها (یعنی مقام‌های مملکت سعودی) نیز نباید ما را دشمن خود بدانند». شاهزاده عبدالعزیز! دیروز من شخصا درباره احتمال تغییرات مثبت در روابط ایران و عربستان از وزیر نفت ایران سوال کردم. آقای زنگنه پاسخ داد: «من امیدوارم تغییرات مثبتی پیش بیاید». لطفا این حرف‌ها را جدی بگیرید و فارغ از همه اختلاف‌ها، کمک کنید دو کشور به یکدیگر نزدیک شوند. شما به عنوان فرزند پادشاه عربستان و عضو هیئت دولت، این قدرت را دارید.

۱- «عبدالعزیز بن‌سلمان»، بیش از دو دهه در کنار وزیران انرژی سعودی بوده و نقش موثری در اتخاذ تصمیم‌های مهم نفتی عربستان و اوپک داشته است. او از افراد کلیدی در تدوین استراتژی بلندمدت اوپک است. در سال ۲۰۱۶، شبی که قرار بود توافق تاریخی الجزایر برای کاهش تولید نفت اوپک (و بعدش توافق اوپک و غیراوپک) در الجزیره نهایی شود به چشم خود دیدم که همکاری هیئت نفتی ایرانی و عربستان سبب شد توافق کاهش تولید نفت نهایی شود. کما اینکه پیش از آن، وقتی زنگنه و کاظم‌پور به نشست دوحه نرفتند، این توافق حاصل نشد. آن روزها شاهزاده عبدالعزیز هنوز وزیر نبود، اما او برای بیش از دو دهه، فرد بسیار تاثیرگذاری در سیاست‌های نفتی سعودی بوده است. حالا هم برای اولین‌بار در تاریخ سعودی، یک شاهزاده، وزیر انرژی عربستان شده که قدرتمندتر از وزرای قبلی‌اش یعنی هشام ناظر، علی النعیمی و خالد الفالح است.

۲- شاهزاده عبدالعزیز یک متخصص بازار نفت با سابقه بسیار طولانی است. او به خوبی می‌داند که معنای حملات اخیر به تاسیسات نفتی آرامکو چیست. می‌توان احتمال داد که تاریخ آرامکو و صنعت نفت عربستان به دو بخش قبل و بعد از حمله پهپادی به تاسیسات نفتی تبدیل شود، زیرا  عربستان همواره یک نقطه امن و قابل اتکا را برای خود و دنیا به نمایش گذاشته است. یعنی «آرامکو». احساس ناامنی در غول بزرگ نفتی و پردرآمدترین شرکت دنیا، می‌تواند بر جنبه‌های مختلف سعودی تاثیر بگذارد. از فروش سهام آرامکو گرفته، تا احتمال تدبیر مشتریان نفتی آرامکو برای متنوع‌سازی منابع خرید نفت‌شان در آینده.

۳- نقل شده که زکی یمانی، کسی که حدود ۲۴ سال وزیر نفت عربستان بوده، یکی از دلایل حمله آمریکا به عراق را جدایی هرچه سریع‌تر آمریکا از وابستگی به نفت عربستان تحلیل کرده است. تحلیل‌ها در حمله به آرامکو قطعا عمیق‌تر از آن است که فقط گفته شود مثلا ۵ درصد تولید نفت دنیا برای حدود یک‌ماه متوقف شده است یا مثلا چه مقدار بر اقتصاد عربستان یا حتی اقتصاد جهانی تاثیرگذار بوده است. در این مقطع حساس، اگر تصمیم‌های درستی گرفته نشود همه کشورهای عضو اوپک متضرر خواهند شد. به آمار اخیر اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) نگاه کنید. ایالات متحده آمریکا در ماه ژوئیه گذشته تنها یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز از کشورهای عضو اوپک، نفت وارد کرده است. کمترین مقدار از سال ۱۹۸۵ میلادی. یعنی کمترین مقدار در حدود ۳۵ سال گذشته. با افزایش تولید نفت ایالات متحده، به نظر می‌رسد کاهش واردات نفت آمریکا از اوپکی‌ها و از جمله عربستان همچنان ادامه داشته باشد. نظام آمریکا سرمایه‌داری است. در جایی سرمایه‌گذاری اقتصادی، سیاسی و نظامی می‌کند که برایش سود داشته باشد یا حداقل به آن احتیاج داشته باشد. وقتی اتکای آمریکا به نفت اوپک و مهم‌تر از آن، سعودی کم شده باشد (که روزبه‌روز کمتر هم می‌شود) می‌توان تصور کرد که در آینده‌ای نزدیک، چطور با این کشورها مراوده خواهد کرد! از اینجاست که می‌توان نتیجه گرفت کشورهای عضو اوپک و از جمله عربستان، خودشان باید برای تامین امنیت نفتی، اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی‌شان به فکر باشند و اینها حاصل نمی‌شود مگر با درک و تعامل.

۴- تشدید تنش بین ایران و عربستان، صرف‌نظر از ابراز اختلافات‌شان، منافعی برای دو کشور همسایه ایجاد نخواهد کرد، بنابراین شایسته است تا همسایگان تحملشان را درباره اختلافات حداکثری کنند. ایران و عربستان در اوپک سال‌هاست که به‌خوبی با هم همکاری کرده‌اند و این می‌تواند الگویی برای ایجاد روندی به منظور کاهش تنش‌ها باشد. من کاری به پیام‌های رد و بدل شده سیاسی بین ایران و عربستان از طریق کشورهای ثالث ندارم. ایران و عربستان با پشتوانه سال‌ها همکاری در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، کانال‌های خوبی برای ارتباط و کاهش تنش دارند. اگر مسئولان دو کشور بخواهند. در این باره در مطلب جداگانه‌ای بیشتر خواهم نوشت.

۵- شاهزاده عبدالعزیز! توسعه و امنیت صنعت نفت برای پیشرفت اقتصاد جهانی لازم است. هم صنعت نفت عربستان باید ایمن بماند و هم ایران باید بتواند صنعت نفت خود را بدون تحریم توسعه دهد و بازارهای نفتی خود را حفظ کند. کاش شما کمک کنید تا جنگ یمن که جان بیگناهان زیادی را گرفته است، متوقف شود و تاسیسات نفتی آرامکو ایمن بماند. کاش شما به رفع تحریم‌ها علیه صنعت نفت ایران هم کمک کنید تا کشوری که زمانی دومین تولیدکننده نفت اوپک بود از بازار جهانی حذف نشود. این توازن برای همه خوب است. من از سال ۲۰۰۷، مقداری از نفت میدان نفتی شیبه عربستان را در خانه دارم. وقتی به عنوان نماد و یادگاری از نشست سران اوپک، به خبرنگاران اهدا شد. پس برای صنعت نفت عربستان احترام قائلم. ایران و عربستان همسایه‌اند و چاره‌ای جز ایجاد رابطه مسالمت‌آمیز با یکدیگر ندارند. خواه امروز، خواه فردا. این به نفع همه است.

رضا زندی

منبع: روزنامه اعتماد