استقلال از حضور شرکت‌های خارجی، به‌ویژه در اقلام اساسی صنعت نفت و کاهش وابستگی‌ها همواره به‌عنوان هدفی مهم و متعالی مطرح بوده است، اما با توجه به تحریم‌های همه‌جانبه و مستقیم صنعت پتروشیمی، نیاز به ساخت داخل و استفاده از توانمندی محققان و نیروهای متخصص و جوان داخلی بیش از پیش احساس می‌شود. در سال‌های گذشته هم تلاش‌هایی برای حذف موانع و ایجاد زمینه فعالیت بیشتر متخصصان داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان آغاز شده بود، اما با توجه به نام‌گذاری امسال به نام «تولید، اشتغال و دانش‌بنیان»، بسیاری از این اقدام‌ها شکلی هدفمند به خود گرفته‌اند و شاهد به نتیجه رسیدن آنها هستیم. مهیار نادری، مسئول توسعه و کسب‌وکار دانش‌بنیان و ساخت داخل شرکت ملی صنایع پتروشیمی به‌عنوان یکی از متخصصان جوان در این عرصه، بعضی از اقدام‌های اجرایی انجا شده را در گفت‌وگو با «مشعل» مطرح کرده است.
مرکز توسعه و کسب‌وکار دانش‌بنیان و ساخت داخل از سال ۹۹ با هدف شناسایی توانمندی‌ها و نیازمندی‌های فناوران و به‌هم‌رسانی این گروه‌ها در موقعیت‌های مختلف در مجموعه پتروشیمی راه‌اندازی شده و در این مدت نیز این همراهی‌ها و به‌هم‌رسانی‌ها، بارها عینیت یافته است. اینها گفته‌های مهیار نادری است و ادامه می‌دهد: فعالیت‌های این مجموعه، حتی پیش از فعال شدن پارک فناوری نفت آغاز شده و امروز به نقطه قابل قبولی رسیده است.
نادری درباره زمینه‌های شکل‌گیری این بخش در مجموعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی اظهار می‌کند: از حدود دو، سه سال پیش، شرکت ملی صنایع پتروشیمی قصد داشت چنین مرکزی را راه‌اندازی کند، اما به‌دلایلی از جمله اینکه چنین فعالیت‌هایی، فراساختاری است و در این مدیریت خاص و محدود نمی‌گنجد و در عین حال مسئولیت آن را یک بخش قبول نمی‌کند، اجرایی نشد.
فهرست نیازمندی‌ها در حال روزآمد شدن است
مسئول توسعه و کسب‌وکار دانش‌بنیان و ساخت داخل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به سابقه و تجربه ۱۷ ساله خود در بخش‌های مختلف صنعت نفت می‌گوید: پیش از این در شرکت ملی پخش فعال بودم و موضوع خودکفایی و ساخت داخلی را دنبال می‌کردیم که در آنجا هم با موضوعاتی چون همکاری نداشتن همه بخش‌ها روبه‌رو بودم. وقتی به شرکت ملی صنایع پتروشیمی آمدم، از من خواستند روی این موضوع و نحوه عملکرد و دستورالعمل‌های احتمالی کار کنم. به این ترتیب بود که در زیرمجموعه مدیریت طرح‌ها، بخشی تازه اضافه شد تا روی ساخت داخل کار کند. وی با بیان اینکه قرار شد این مجموعه روی ساخت داخل و ارتباط با شرکت‌های دانش‌بنیان کار کند، افزود: دستورعملی که تهیه کردیم، در هیئت مدیره به تصویب رسید و ساختار سازمانی برای آن تدوین شد و از اواخر دی‌ماه ۹۹ شروع به کار کردیم. این مجموعه خیلی سریع رشد کرد و می‌دانستیم که با چه اهدافی روبه‌رو هستیم.
نادری می‌افزاید: در این مدت با معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری و دیگر مراکز نوآوری و فناوری، همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان ارتباط برقرار کردیم و خیلی سریع توانستیم اقدام‌های اولیه را انجام دهیم. در همان ابتدای راه، جدولی از نیازمندی‌ها در صنعت پتروشیمی تهیه و بخشی از این نیازمندی‌ها را از سوی شرکت‌ها، طرح‌ها و مجتمع‌ها دریافت کردیم.
وی با تأکید بر اینکه در فهرست اولیه نیازمندی‌های ساخت داخل صنعت پتروشیمی حدود ۶۰ قلم تجهیز و قطعات یدکی اعلام شده بود که این فهرست در حال روزآمد کردن است، می‌گوید: بیشتر به موارد تجهیز و سطوح بالاتر و دانش فنی وارد شده‌ایم زیرا در سطح قطعه و لوازم یدکی، خود مجتمع‌ها متناسب با طرح‌ها به سراغ تولیدکنندگان داخلی می‌روند. اولویت کار هم روی طرح‌های پیشران است که دانش فنی آنها داخلی‌سازی نشده و به‌دلیل تحریم‌ها دستمان بسته است. این طرح‌ها، محدودیت‌ها و نیازمندی‌های فنی و اجرایی شناسایی شده‌اند و می‌توان گفت حدود ۲۸ طرح پیشران و راهبردی شناسایی و شروع شده است.
مسئول توسعه و کسب‌وکار دانش‌بنیان و ساخت داخل شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌افزاید: مدیریت برنامه‌ریزی و کنترل تولید در مجموعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی، این نیازها را برای طرح‌های پیشران و راهبردی تأیید کردند و گفتند که برای چهار تا پنج طرح پیشران، اولویت دانش فنی در حوزه قطعات و تجهیزات شناسایی شده است.
پروژه‌های ساخت بار اول نتایج قابل قبولی داشته‌اند
نادری تجهیز دو بازوی بارگیری و امضای یک قرارداد با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای ساخت بار اول یک تجهیز مهم دیگر به کمک یک شرکت دانش‌بنیان را از اقدام‌های انجام‌شده برمی‌شمرد و می‌گوید: معاونت علمی ریاست جمهوری در پی اعلام نیاز ما در حوزه ساخت بازوهای بارگیری، چهار شرکت دانش‌بنیان توانمند را معرفی کرد و ما هم پس از ارزیابی بر اساس الزام‌های ساخت داخل و نمونه ساخته و تحویل داده شده آنها و اینکه قرار است از چه ماژول‌هایی استفاده کنند، یک شرکت را انتخاب کردیم.
وی در ادامه می‌افزاید: شورای امنیت ملی در حوزه ساخت بار اول، این مجوز را در اختیار شرکت‌های دولتی قرار داده که اگر شرکت دانش‌بنیانی برای ساخت بار اول اعلام آمادگی کرد، با هماهنگی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بدون تشریفات مناقصه بتوانند با آن قرارداد ببندند. ما هم از این امکان استفاده کردیم و طبق ابلاغیه‌ای که معاونت علمی به مجموعه پتروشیمی داد، مجموعه ما موظف شد با این شرکت قرارداد منعقد کند که در نهایت مهر ۱۴۰۰ قرارداد ساخت بار اول بازوی بارگیری کرایوژنیک در صنعت پتروشیمی ابلاغ شد.
نادری می‌گوید: به ثمر نشستن این قرارداد و پروژه برای صنعت پتروشیمی به‌عنوان یک نیازمندی در کل صنعت نفت اهمیت دارد. این تجهیزات پیش از به‌کارگیری نهایی تحت آزمون‌هایی مختلف و صحت‌سنجی و بعد مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. پس از این قرارداد، به‌عنوان نخستین قراردادها، تقریباً الگوی قراردادی تعیین شده و می‌توانیم از شرکت‌های دانش‌بنیان در قالب مصوبه ساخت بار اول استفاده کنیم.
مسئول توسعه و کسب‌وکار دانش‌بنیان و ساخت داخل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اعلام اینکه هم‌اکنون کار شناسایی و بررسی نیازمندی‌های اصلی ساخت داخل کمپرسور PDH را در دستور کار داریم، می‌گوید: در مرحله شناسایی شرکت‌ها هستیم تا در ادامه با همکاری معاونت علمی و فرهنگی ریاست جمهوری، شرکتی را که توانمند است، انتخاب کنیم. روند انتخاب و امضای قرارداد برای این پروژه، مانند گذشته نخواهد بود، زیرا یک بار این مراحل را اجرا کرده‌ایم و می‌دانیم با چه روندی کار پیش می‌رود.
وی همچنین با اشاره به همکاری با یک مشاور در حوزه تدوین دانش فنی چهار محصول مهم و راهبردی می‌گوید: با کمک این مشاور در حال شناسایی شرکت‌های توانمند در زمینه ساخت داخل هستیم. هم‌زمان هم با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در ارتباطیم تا به موازات ما، آنها هم کار بررسی را انجام دهند و اگر به نتیجه رسیدیم، می‌توانیم کنسرسیومی شامل این شرکت‌ها را دور هم جمع کنیم تا هم سبب هم‌افزایی بین مجموعه‌ها شود و هم دانش فنی مورد نظر به‌دست بیاید. در این مورد موازی‌کاری وجود ندارد و تا جایی که امکان دارد، از ظرفیت همدیگر استفاده می‌کنیم.
نادری می‌افزاید: البته مجموعه شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی به شکل جداگانه برخی موارد را نیازسنجی و درخواست چند دانش فنی را اعلام کرده و بهدنبال شناسایی شرکت‌های توانمند هستند. نکته قابل‌توجه این است که چون شرکت پژوهش و فناوری در این حوزه کار کرده است، همکاری خوبی با آنها خواهیم داشت. پیش‌تر هم تجربه خوبی را در همکاری با این شرکت در پروژه GTPP اسلام‌آباد غرب داشتیم و به‌طور حتم از کمک آنها استفاده می‌کنیم.
وی با تأکید بر اینکه جدا از بحث صرفه‌جویی ارزی و منافع اقتصادی که این پروژه‌ها دارند، مسئله به‌دست آوردن دانش ساخت یک قطعه، اهمیت راهبردی بسیاری دارد و حتی در مذاکرات مهم با خارجی‌ها هم مؤثر خواهد بود، می‌گوید: چندی پیش از اینکه برای ساخت بازوی بارگیری اقدام کنیم، بهدنبال خرید این تجهیز بودیم. شرکت سازنده آمریکایی شرایطی را گذاشته بود. برای مثال می‌گفت اگر این تجهیز را بدهیم، به‌طور حتم تغییراتی در موتورها ایجاد می‌کنیم و اینکه ۱۳۰ درصد ارزش آن را که بالای یک میلیون یورو بود، پرداخت کنید تا بعد از آن ما سراغ ساخت و تحویل برویم و هر وقت ساخته شد، آن را تحویل می‌دهیم.
رسیدن به دانش فنی نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت دارد
مسئول توسعه و کسب‌وکار دانش‌بنیان و ساخت داخل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به شروع روند مذاکرات برای ساخت داخل این بازوی بارگیری و تغییر در روند مذاکرات می‌گوید: از زمانی که صحبت‌هایی در مورد ساخت بار اول بازوی بارگیری مطرح شد و حتی هنوز وارد کار ساخت نشده بودیم، به سمت ما برگشتند و قیمت را زیر یک میلیون دلار آوردند و بعد گفتند اصلاً لازم نیست کل پول را پرداخت کنید و حتی گفتند بیایید با ۵۰ درصد پیش‌پرداخت مذاکره کنیم. به عبارتی نه‌تنها خودشان برای مذاکره پیش‌قدم شدند، بلکه تخفیف‌هایی هم دادند.
وی با بیان اینکه حتی صحبت در مورد اینکه وارد زمینه ساخت این محصول و خودکفایی شویم، سبب شد ادبیات و رفتارشان با ما تغییر کند، می‌گوید: درباره محصولات و تجهیزات، زمینه مذاکره را باز می‌گذارند، اما درباره دانش فنی می‌گویند که شما لازم ندارید و نمی‌دهند و تأکید ما برای رسیدن به دانش فنی هم همین است. رسیدن به دانش فنی، شرایط متفاوتی دارد و این‌طور نیست که امروز برویم به سراغ آن و فردا یک سازنده داخلی بگوید ما می‌توانیم بسازیم. دانش فنی، عرصه‌ای است که باید در بلندمدت برای آن برنامه‌ریزی کنیم و هم‌زمان موانع را از جلوی پای فعالان و شرکت‌های دانش‌بنیان برداریم.
نادری می‌افزاید: معاونت علمی هم در مصوبه ساخت بار اول تأکید دارد که ان‌شاءالله شرکت‌ها بتوانند به تولید برسند، اما اگر نتوانستند، ما خیلی محصول‌محور نیستیم و همین ورود و تلاش مهم است. اگر پروژه به نتیجه نرسید، حمایت معنوی می‌کنیم و هم‌افزایی تجربه‌ها و ارتباطات برقرار می‌شود. مهم تلاش و حرکت است و اینکه این چرخه راه بیفتد و نگاه به خودکفایی در تمام سطح صنعت مهم است. تکیه بر ساخت داخل و ارتقای توانمندی تولیدکنندگان و سازندگان ایرانی، هدفی غایی و مهم به‌شمار می‌رود، به‌گونه‌ای که در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان کشور، جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. بدون تردید در این میان، توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان و اعتماد به آنها از سویی و اتکا به توانمندی تولیدکنندگان و سازندگان داخلی همراه با روزآمدی علوم و فنون از سوی دیگر، مسیر روشنی را پیش رویمان قرار داده و سبب شده است افزون بر بی‌اثر کردن تحریم‌های ظالمانه، کشورهای صاحب فناوری، مجبور به تغییر در لحن و گفتار خود در مراودات شوند و در جاده همکاری قرار گیرند.
نظر شما