قیمت جهانی نفت در ماه ژانویه امسال جهش یافت و برای نخستین بار در سه سال اخیر از مرز 70 دلار گذشت که این رشد قیمت، از چند عامل بنیادین در بازار ناشی می‌شد.

به چند دلیل مهم، تولید نفت ونزوئلا از میانه سال 2017 میلادی تا سال 2018 حدود 300 هزار بشکه در روز کاهش یافت. کمبود سرمایه‌گذاری، تأخیر در پرداخت به عرضه‌کنندگان کالا و خدمات و همچنین تحریم‌های آمریکا، از جمله مهم‌ترین دلایل این مسئله بودند.

در ماه دسامبر سال 2017 میلادی تولید نفت در دریای شمال نیز کاهش یافت که سبب شد در این ماه عرضه روزانه نفت حدود 405 هزار بشکه کاهش یابد و سطح عرضه در بازار مختل شود.

طبق آخرین خبرها، توافق جهانی کاهش تولید نفت میان اوپک و غیر اوپک که از آغاز سال 2017 میلادی اجرایی شده بود و تا پایان سال 2018 تمدیده شده است، همچنان نقشی مهم در روند رشد قیمت نفت ایفا می‌کند.

اخبار امیدوارکننده از بعد تقاضای نفت، به ویژه افزایش 8 درصدی واردات نفت پالایشگران مستقل چینی در ماه دسامبر سال 2017 میلادی که به رشد قیمت نفت در ماه ژانویه کمک کرد، آماری بسیار مثبت درباره سود پالایشی است که می‌تواند در ماه‌های آینده نیز دوام داشته باشد.

کاهش ارزش دلار آمریکا که مدتی به پایین‌ترین حد خود در 15 ماه اخیر رسید و رونق بیشتری به بازارهای کالا بخشید، از دیگر عوامل مثبت در بازار نفت است.

با وجود نشانه‌های مثبت یاد شده، تأثیر افزایشی ناشی از اختلال در تولید نفت در دریای شمال، به‌زودی کمرنگ می‌شود و آغاز تعطیلی پالایشگاه‌ها برای عملیات نگهداری، احتمال کاهش توازن در بازار نفت را بیشتر می‌کند.

از سوی دیگر، رشد قیمت نفت و ضعف فصلی تقاضا در هفته‌های اخیر بر سود پالایشی در مناطق مختلف جهان تأثیر گذاشته و می‌تواند موجب کاهش فعالیت پالایشگاه‌ها شود. بنابراین، اگر هیچ رویداد پیش‌بینی نشده‌ای در کار نباشد، انتظار می‌رود در چند هفته آینده قیمت نفت به آهستگی رو به کاهش بگذارد.

در ماه فوریه امسال می‌توانیم انتظار داشته باشیم که تفاوت قیمت شاخص نفت خام برنت با شاخص دوبی کمتر شود، زیرا بازسازی تولید نفت در دریای شمال آغاز شده است.

با توجه به فاصله قیمت شاخص نفت خام برنت با شاخص دوبی، فاصله قیمت شاخص دبلیو‌تی‌آی با دوبی می‌تواند فرصت معاملاتی بهتری برای واردات نفت آمریکا به آسیا فراهم کند.

بازار فرآورده‌های نفتی آسیا

در ماه ژانویه، حاشیه سود همه بازارهای فرآورده‌های نفتی به جز فرآورده‌‎های میانی، کاهش یافت که مؤید ضعف بنیادهای آنها بود.

بنزین روندی خنثی را در ماه ژانویه پشت سر گذاشت، اما به طور کلی شاهد عرضه بالای آن در چند ماه گذشته بودیم و پیش بینی می‌شود در ماه فوریه به وضع کمبود عرضه روزانه 250 هزار بشکه باز گردیم. با توجه به رشد اخیر ذخیره‌سازی و تطعیلی برنامه‌ریزی شده پالایشگاه‌ها در مناطق مختلف، پیش‌بینی می‌شود حاشیه سود پالایشی بنزین تا حدی بالا برود.

کاهش قیمت ال‌پی‌جی و ورود حجمی عمده از نفتا به منطقه فشار زیادی به قیمت نفتا وارد کرد. به دلیل ارزان‌تر شدن ال‌پی‌جی، بسیاری از مصرف‌کنندگان در آسیا به جای نفتا از ال‌چی‌جی استفاده می‌کنند. سرما ممکن است سبب شود ال‌پی‌جی به جای بخش پتروشیمی، برای گرمایش مصرف شود و این مسئله می‌تواند قیمت نفتا را در ماه‌های آینده بهبود بخشد. نوسان قیمت نفت مطلوبیت نفتا را در بازارها کاهش می‌دهد.

سود پالایشی گازوئیل در آسیا وضع مناسبی دارد. رشد قدرتمند تقاضا در منطقه ادامه دارد و تقاضای هند و چین نقشی مهم در بازار گازوئیل در منطقه ایفا می‌کند.

مجموع رشد تقاضا در آسیا در ماه‌های ژانویه و فوریه، باید حدود 550 هزار بشکه در روز یا حدود 7 درصد باشد. افزون بر آن، با وجود ضعف تقاضا، مزیت معاملاتی در اروپا همچنان برقرار است.

سود پالایشی سوخت جت و نفت سفید نیز نسبتا بالا باقی مانده است و در آغاز سال جاری میلادی، با فاصله قیمتی بالایی با سطح قیمت خود در سال 2017 میلادی معامله شده است. انتظار می‌رود سرمای هوا و تقاضای بالا برای نفت سفید در شمال شرق آسیا همچنان در چند هفته آینده به رشد قیمت‌ها کمک کند.

به دلیل افت تقاضا از سوی کشتی‌ها و نیروگاه‌ها، بازار نفت کوره در آسیا در چند ماه پیاپی در بدترین وضع خود باقی مانده است. افزایش محموله‌های ارسالی از اروپا به آسیا، تأثیر زیادی بر فضای روانی بازار داشته است. در بخش ذخیره‌سازی، ذخایر تجاری فرآورده‌های سنگین در سنگاپور افزایش یافت و فشار منفی به بازار را بیشتر کرد.

تا اینجا در سال جاری میلادی، صادرات ناشی از اختلاف قیمت به آسیا از غرب کانال سوئز، با وجود ضعف چشمگیر فرصت‌های آربیتراژ، همچنان بالاست. محموله‌های اروپایی، احتمالا به دلیل ضعف تقاضا در این منطقه، روانه بازار آسیا می‌شوند. همچنان چالش‌هایی برای بازار وجود دارد که تأثیر منفی قیمت‌های بالا بر تقاضا در منطقه و تداوم روند کاهش واردات در پاکستان که سیاستگذاری موجب گرایش بیشتر به سوخت‌های پاک‌تر می‌شود، از جمله این چالش‌هاست.

 انتظار می‌رود با توجه به عوامل بنیادین، حاشیه سود نفت کوره در هفته‌های آینده بالا برود، اما همچنان درباره تداوم این روند افزایشی باید محتاط بود.

مهدی معینی

منبع: ماهنامه انگلیسی زبان ایران پترولیوم