ریسک‌های ژئوپلیتیکی، رشد اقتصادی در جهان، تصمیم‌ها و تولید کشورهای عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، تولید نفت شیل، ذخایر نفتی ایالات متحده، نرخ ارز و تورم و تغییر فصول سال و... مجموعه عواملی هستند که بر بازار نفت تاثیرگذارند، اما سرانجام تصمیم اصلی با عرضه و تقاضای نفت‌خام خواهد بود. به تازگی بازار نفت‌خام تحت تأثیر تحولات سیاسی و تنش‌های منطقه‌ای قرار گرفته و نسبت به هر رویدادی واکنش نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد باز هم بی‌ثباتی به بازار نفت برگشته و این نوسانات به طور عمده بر قیمت‌ها اثرگذار شده‌اند.
پس از تصمیم توافق کاهش تولید، اعضای نفت اوپک و غیراوپک با کاهش 1.8 میلیون بشکه‌ای نفت‌خام در بازار توانستند قیمت نفت را از حدود 30 دلار در هر بشکه افزایش دهند، این موضوع با همکاری یک گروه با 24 تولیدکننده نفت‌خام اتفاق افتاد و کارگروهی سبب کم‌رنگ شدن تأثیر کاهش درآمد بر هر تولیدکننده با تقسیم سهم کاهش تولید شد.
بر این اساس برای نخستین بار در سه سال گذشته با ادامه افزایش قیمت نفت خام، برنت به حدود 75 دلار در هر بشکه رسید. قاعدتا هیجانات بازار در این قیمت نهفته است و این قیمت مطمئناً سبب خواهد شد که بسیاری از بانک‌های سرمایه‌گذاری پیش‌بینی‌های قیمت نفت خود را برای زمان باقی‌مانده از سال 2018 و 2019 بازبینی کنند. احساسات چرخه بازار نقش عمده‌ای در افزایش قیمت فعلی نفت بازی می‌کند و با حمایت فعلی اعضای اوپک و غیراوپک همچنان به افزایش قیمت ادامه خواهد داد. طبق آخرین گزارش‌ها، سطح پایبندی مشارکت‌کنندگان در توافق کاهش تولید در ماه مارس به ۱۴۹ درصد رسید که بالاترین رکورد تاکنون بوده است.
همچنان که گفته شد، ژئوپلیتیک و تنش، قیمت نفت‌خام را تحت تأثیر قرار داده و در حال حاضر افزایش قیمت نفت‌خام هیچ ارتباطی با اصول بازار نداشته و همه چیز براساس مفاهیم ژئوپولیتیک رقم می‌خورد. اما هنگامی که در مقابل وزن اثرگذاری به سمت تاثیر متوسط تا بلندمدت رشد در تولید نفت کشورهای غیراوپک باشد، سرانجام اصول بازار در این بازی پیروز خواهد شد. علل افزایش قیمت نفت در چند ماه اخیر را می‌توان بر اساس موارد زیر دسته‌بندی کرد:
1- تشدید تنش بین ایالات متحده و روسیه بر سر مسائل سوریه
2- تشدید تنش در خاورمیانه
3- تنش و جنگ تجاری بین ایالات متحده و کشور چین
4- توافق هسته‌ای و برجام ایران و تهدیدات و تنش‌های موجود بین ایالات متحده و ایران در مورد احتمال خروج آمریکا از برجام
5- تداوم کاهش تولید نفت ونزوئلا و اعمال تحریم ایالات متحده علیه این کشور یا شرکت ملی نفت ونزوئلا ((PDVSA
6- نوسانات قیمت دلار آمریکا.
منهای مسائل ژئوپلیتیک، به نظر می‌رسد در چند ماه آینده مازاد نفت موجود در بازار رو به کاهش خواهد بود و این بدان معناست که هر رویداد پیش‌بینی نشده که تأثیری بر عرضه نفت در بازار داشته باشد، می‌تواند به طور قابل‌توجهی سبب افزایش قیمت نفت شود. از طرفی، ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، 12 مه (22 اردیبهشت‌ماه) درباره برجام تصمیم‌گیری خواهد کرد که در صورت خروج از برجام، قیمت باز هم افزایش خواهد یافت، همچنان که با ایجاد تنش و تهدید علیه برجام این اتفاق تکرار شده است.
موضوع بعدی شروع فصل تابستان و افزایش تقاضاست که قیمت‌ها سیر صعودی خواهند داشت. به دلیل این‌که در این فصل میلیون‌ها ماشین در جاده‌ها به تعطیلات خواهند رفت و این مساله سبب افزایش مصرف بنزین و به تبع آن افزایش تقاضای نفت پالایشگاه‌ها خواهد شد و سرانجام قیمت نفت خام را بالا خواهد برد.
جنگ تجاری بین ایالات متحده و کشو چین هر بار که رخ می‌دهد قیمت نفت کاهش می‌یابد که پیامد آن سقوط تقاضای نفت از بازار آمریکا است. رشد تولید نفت شیل آمریکا خود عاملی برای کاهش قیمت نفت محسوب می‌شود. همچنین از رشد تولید نفت در برخی نقاط جهان از جمله آفریقا نیز نباید غافل شد. درباره ذخایر نفت نیز بر اساس گزارش‌ها به نظر می‌رسد در سال ۲۰۱۸ ثابت بوده، اما در سال ۲۰۱۹ دوباره افزایش خواهد یافت.
ونزوئلا ریسک دیگری برای بازار است، به این دلیل که تولید نفت این کشور به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. چنانچه آمریکا کشور ونزوئلا را تحریم کند، ممکن است این تحریم‌ها صادرات نفت این کشور را محدود کند و بازار با کاهش ۵۰۰ هزار بشکه در روز از عرضه ونزوئلا مواجه شود. در آخر اگرچه در کوتاه‌مدت می‌توان قیمت‌های بالاتری برای نفت متصور شد، اما در بلندمدت قیمت‌های پایین‌تری را می‌توان پیش‌بینی کرد. در صورتی که عامل ژئوپلتیکی ادامه نیابد، به احتمال زیاد قیمت جهانی به دامنه 60 تا 70 دلاری باز خواهد گشت.
عبدالصمد رحمتی
کارشناس نفت و انرژی
نظر شما